Mariaże między polskimi i niemieckimi rodami dynastycznymi. Radziwiłłowie: Albrycht Stanisław Radziwiłł – rok 1619

Pieter Danckerts de Rij (1605-1660/61), Portret Albrychta Stanisława Radziwiłła, między 1640 i 1650 r., olej na płótnie, 213 x 125 cm, Narodowe Muzeum Sztuki Republiki Białorusi w Mińsku
Pieter Danckerts de Rij (1605-1660/61), Portret Albrychta Stanisława Radziwiłła, między 1640 i 1650 r., olej na płótnie, 213 x 125 cm, Narodowe Muzeum Sztuki Republiki Białorusi w Mińsku

W 1619 roku Albrycht Stanisław Radziwiłł (ur. 1593, zm. 1656), książę ołycki, starosta łucki, przyszły książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego oraz kanclerz wielki litewski, poślubia Reginę von Eisenreich (ur. ok. 1589, zm. 1637), dwórkę królowej Polski i wielkiej księżnej litewskiej Konstancji Austriaczki [niem. Constanze von Österreich].

Albrycht Stanisław Radziwiłł przychodzi na świat 1 lipca 1593 roku na zamku w Ołyce na Wołyniu (dziś w Ukrainie, patrz zdj. poniżej). Ołyka wraz z Nieświeżem (dzisiaj w Białorusi) znalazła się w posiadaniu Radziwiłłów w 1513 roku, w wyniku zawartego wtedy małżeństwa. Przedstawiciel kolejnego pokolenia, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (ur. 1515, zm. 1565, zwany „Czarnym”), który był dziadkiem Albrychta Stanisława, zakłada tu ordynację rodową. Odtąd posiadłości rodu nie mogły być dzielone na kilku spadkobierców, lecz przechodziły na najstarszego syna, tzw. „ordynata”. W 1540 roku Mikołaj Krzysztof rozpoczyna budowę pałacu w Ołyce, który rodzina książęca zamieszkuje od 1564 roku; w 1586 roku dziedziczy go pierwszy ordynat ołycki – Stanisław II „Pius” Radziwiłł (ur. 1559, zm. 1599), syn Mikołaja Krzysztofa i ojciec Albrychta Stanisława. Rok później, w 1587 roku, Stanisław Pius żeni się z córką kasztelana wołyńskiego Marianną z Myszków (ur. 1563, zm. 1600), matką Albrychta Stanisława. Od 1593 roku Stanisław Pius Radziwiłł pełni urzędy marszałka wielkiego litewskiego i starosty żmudzkiego.

Mając siedem lat, Albrycht Stanisław zostaje sierotą i trafia na wychowanie do stryja Mikołaja Krzysztofa „Sierotki” Radziwiłła (ur. 1549, zm. 1616), marszałka nadwornego litewskiego, szczególnie zagorzałego zwolennika kontrreformacji, który przeszedł z kalwinizmu na katolicyzm. W latach od około 1598 do 1605 roku, wraz z bratem Mikołajem Krzysztofem, studiuje na Akademii Wileńskiej (późniejszym uniwersytecie) prowadzonej przez jezuitów. Następnie obaj bracia udają się do Würzburga, gdzie studiują filozofię pod kierunkiem jezuity Maximiliana Sandaeusa (van der Sandta), a w 1609 roku do Lowanium (dziś Leuven w Belgii). Tam słuchają wykładów polihistora Eryciusa Puteanusa (właśc. Hendrik van Put). Lata 1610–1612 spędzają na podróżach po Francji i Włoszech, po czym wracają na rok na Wołyń. Następnie Albrycht Stanisław wyjeżdża ponownie do Francji, gdzie otrzymuje płatną posadę na dworze Ludwika XIII. W tym okresie, do 1616 roku, wielokrotnie podróżuje po Włoszech. W 1617 roku przebywa na dworze króla Zygmunta III Wazy (ur. 1566, zm. 1632). W 1619 roku zostaje posłem do Sejmu z Wołynia. W tym samym roku, dzięki protekcji polskiej królowej, arcyksiężnej Konstancji Habsburżanki [niem. Constanze von Österreich] (ur. 1588, zm. 1631), zostaje mianowany (pod)kanclerzem litewskim i żeni się z jej dwórką, Reginą von Eisenreich, wdową po wojewodzie brzeskokujawskim Michale Działyńskim (ur. 1560, zm. 1617), wywodzącą się z osiadłej na Litwie niemieckiej rodziny arystokratycznej, przybyłej tu przypuszczalnie z Bawarii[1]. Jej rodzice to Karl von Eisenreich (ur. 1563) i Sofie z domu Reinhofer (ur. ok. 1565)[2].

 

[1] Por. informacje o przedstawicielach rodziny von Eisenreich, [w:] „Deutsches Biographisches Adelsrepertorium”, Institut Deutsche Adelsforschung, https://adelsquellen.de/adelsforschung1/dbar02.htm

[2] Por. Regina von Eisenreich, na portalu geni.com: https://www.geni.com/people/Regina-von-Eisenreich/6000000023341407898

Mediateka
  • Schloss Radziwiłł, Ołyka

    Schloss Radziwiłł, Ołyka (heute Olyka, Ukraine), errichtet 1540-1564, im 17. und 18. Jahrhundert erweitert und barock überbaut
  • Akt nadania, 1623

    Akt nadania urzędu kanclerza litewskiego Albrychtowi Stanisławowi Radziwiłłowi, 1623, dokument pergaminowy z pieczęcią Wielkiego Księstwa Litewskiego, 66 x 34,5 cm, wystawiony 6 lutego 1623 roku przez...