Menu toggle
Navigation

Anatol Gotfryd

Anatol Gotfryd na ławce w ogrodzie w swojej wilii w Berlinie, 4.4.2018

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Anatol Gotfryd, 2018 r. - Anatol Gotfryd, 2018 r.
  • Anatol Gotfryd, 2018 r.  - Anatol Gotfryd na ławce w ogrodzie w swojej wilii w Berlinie, 4.04.2018  r.
  • Dom Gotfrydów w Berlinie - Dom Gotfrydów w Berlinie (willa Muthesiusa), 4.04.2018
  • Anatol Gotfryd w domu w Berlinie (willa Muthesiusa) - Anatol Gotfryd w domu w Berlinie (willa Muthesiusa), 4.04.2018
  • W studiu RBB COSMO Radio po polsku - Anatol Gotfryd w studiu RBB COSMO Radio po polsku, 5.02.2018
  • Spotkanie autorskie w Buchhändlerkeller, Berlin 2018 r. - Anatol Gotfryd podcczas spotkania autorskiego w Buchhändlerkeller w Berlinie 4.03.2018
  • Okładka pierwszej książki autobiograficznej - Okładka pierwszej książki autobiograficznej wydanej w 2005 r.
  • Okładka polskiego wydania pierwszej książki autobiograficznej - Okładka polskiego wydania pierwszej książki autobiograficznej wydanej w Polsce w 2011 r.
  • Z drugiej książki autobiograficznej - Z drugiej książki autobiograficznej, fotografie z Warszawy w 1993 r.
  • Z drugiej książki autobiograficznej, z Haraldem Juhnke - Z drugiej książki autobiograficznej, z Haraldem Juhnke
  • Bilder mit Peter Zadek aus dem zweiten Erinnerungsband, die 2006 in Berlin entstanden. - Bilder mit Peter Zadek aus dem zweiten Erinnerungsband, die 2006 in Berlin entstanden.
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Heinz Otterson - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Heinz Otterson
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Armando - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Armando
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Daniel Gogel - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Daniel Gogel
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Johannes Grützke - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Johannes Grützke
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Dorothy Iannone - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Dorothy Iannone
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Milan Knížak - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Milan Knížak
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Maria Lassnig - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Maria Lassnig
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Eduardo Paolozzi - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Eduardo Paolozzi
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Rebecca Horn - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Rebecca Horn
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: George Rickey - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: George Rickey
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Gerd Rohling - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Gerd Rohling
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: George Tabori - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: George Tabori
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Oswald Wiener - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Oswald Wiener
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Zbigniew Herbert - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Zbigniew Herbert
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: K. H. Hödicke - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: K. H. Hödicke
  • Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Costas Tsoclis - Z pamiętnika gabinetu dentystycznego: Costas Tsoclis
  • W studiu RBB COSMO Radio po polsku 5.02.2018 r. - W studiu RBB COSMO Radio po polsku 5.02.2018 r.

    W studiu RBB COSMO Radio po polsku 5.02.2018 r.

    W studiu RBB COSMO Radio po polsku 5.02.2018 r.
  • Jürgen Tomm und Anatol Gotfryd, Buchhändlerkeller - Jürgen Tomm und Anatol Gotfryd, Buchhändlerkeller

    Jürgen Tomm und Anatol Gotfryd, Buchhändlerkeller

    Jürgen Tomm und Anatol Gotfryd, Buchhändlerkeller
Anatol Gotfryd
Anatol Gotfryd na ławce w ogrodzie w swojej wilii w Berlinie, 4.4.2018

Anatol Gotfryd urodził się 3 października 1930 r. w Jabłonowie – małym miasteczku na południowo-wschodnich Kresach (dzisiejsza Ukraina). W II Rzeczypospolitej region ten stanowił mozaikę kultur, tworzoną przez Polaków, Żydów, Ukraińców, Niemców i Węgrów. Wielokulturowość odległej polskiej Galicji ukształtowała go – stwierdził w wywiadzie dla COSMO Radio po polsku w 2018 roku.[1]

Wychowywał się w zamożnej rodzinie żydowskiej. Rodzice ze strony matki przenieśli się spod Wiednia do Galicji. Miał zaledwie dwa lata, kiedy zmarł jego ojciec – zaraził się prosówką gruźliczą od jednego z pacjentów. Decydujące lata dzieciństwa Tolek spędził u kochających dziadków. Rodzina pielęgnowała tradycje żydowskie, choć w domu rozmawiano po polsku. Dzieci otrzymały solidne wykształcenie i znajomość języków, które dały im szansę wyjścia w świat. 

W 1938 r. Tolek przeprowadził się do pobliskiej Kołomyi. Mieszkała tam jego matka,  która ponownie wyszła za mąż. Kołomyja w owym czasie była siedzibą powiatu i tętniła życiem. Połowę mieszkańców miasta stanowili Żydzi. Rok później pozornie bezpieczną sielankę galicyjskiego świata przerwało wkroczenie Armii Czerwonej, dwa lata później – niemiecka okupacja. 18 tysięcy Żydów w Kołomyi zamknięto za murami getta, w tym rodzinę Anatola Gotfryda. 

Jesienią 1942 r. Niemcy przeprowadzili deportacje ludności żydowskiej do obozu zagłady w Bełżcu, w którym wymordowano około 450 tysięcy osób. W jednym z wagonów bydlęcych znalazł się również 12-letni Tolek oraz jego rodzina. Warunki transportu były wprost nieludzkie. Wiele osób zmarło  w przepełnionych wagonach z powodu upału, braku wody i pożywienia. „Tego dnia po raz pierwszy płakałem. Miałem wielkie szczęście, ponieważ dostałem się do wagonu jako jeden z ostatnich” – wspomina w powieści autobiograficznej „Niebo w kałużach”.[2] Chłopcu przypadło miejsce w pobliżu nieszczelnych drzwi, dzięki czemu miał czym oddychać. Kiedy jeden z sąsiadów przepiłował kratę w otworze wentylacyjnym, Tolek wyskoczył z jadącego pociągu, w ślad za matką i ojczymem. Podczas ucieczki został złapany przez ukraińskiego policjanta. Tu po raz kolejny miał szczęście – policjant puścił go wolno. 

Po udanej ucieczce z transportu do Bełżca Tolek wraz z rodzicami dotarł do Lwowa, gdzie otrzymał nową tożsamość. Do końca wojny podawał się za katolickiego chłopca – Romana Czerwińskiego. Pozwalał mu na to aryjski wygląd i umiejętność posługiwania się polszczyzną. Niemiecką okupację i Powstanie Warszawskie przeżył dzięki pomocy Polaków, Ukraińców i Niemców. 

W hołdzie dla nich, 60 lat później, napisał autobiograficzną powieść „Der Himmel in den Pfützen. Ein Leben zwischen Galizien und dem Kurfürstendamm”, wydaną w Niemczech w 2005 roku przez wjs-Verlag. W Polsce książka ukazała się 6 lat później w wydawnictwie Czarna Owca pt. „Niebo w kałużach” (tłumaczenie Katarzyny Weintraub).

 

[1] COSMO, Radio po polsku, 2018, https://www1.wdr.de/radio/cosmo/programm/sendungen/radio-po-polsku/ludzie/anatol-gotfryd-100.html

[2] A. Gotfryd, Niebo w kałużachCzarna Owca 2011, s. 87