Maczków. Polska enklawa w północnych Niemczech

Polska administracja

Podstawowe znaczenie dla organizacji życia polskiej społeczności miało utworzenie administracji. Wybrano burmistrza i 12-osobową radę miejską. Pierwszym burmistrzem został Zygmunt Gałecki, potem urząd ten sprawował Mieczysław Futa. Zaprojektowano pieczęć z nowym herbem. Umieszczono w nim kwiat maku, hełm czołgisty i skrzydło husarskie jako znaki 1. Dywizji Pancernej. 

Do podstawowych zadań władz miasta należało rozdzielanie żywności, świadczeń rzeczowych i przydział mieszkań. O porządek w mieście dbała policja i straż pożarna. Organizowano zbiorowe żywienie, bardzo ważne z racji pobytu wielu samotnych osób, jak i stałych kłopotów z dostawami. Aprowizacją Maczkowa zajmowały się najpierw władze wojskowe, potem specjalne organizacje pomocowe: UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Agency) i IRO (International Refugee Organisation).

Kultura

W Maczkowie rozwijało się prężnie życie kulturalne. Działał Teatr Ludowy im. Wojciecha Bogusławskiego i teatrzyk kukiełkowy („Kukiełki Maczkowskie“). W styczniu 1946 roku oba teatry wystawiły cztery sztuki. Dużym zainteresowaniem cieszyła się przedstawienie satyryczne pt. „Big Laundry“ (Wielkie pranie), poświęcone różnym przejawom życia codziennego w polskim teraz mieście. Mieszkańcy chętnie brali udział w przestawieniach, bilety były sprzedawane do ostatniego miejsca (teatr mógł pomieścić 300 osób). 

Chętnie czytano prasę wydawaną przez dipisów oraz polską dywizję. W Maczkowie ukazywał się „Biuletyn“, w mieście sięgano też po „Dziennik Żołnierza 1. Dywizji Pancernej“oraz tygodnik „Defilada. Tygodnik Polskich Sił Zbrojnych w Niemczech“ (wychodziły do maja 1947 roku do przeniesienia Dywizji do Wielkiej Brytanii, wydrukowano łącznie 90 tys. egz.). Do miasta docierało także z Warszawy pismo „Repatriant. Nie cieszyło się jednak dużym zainteresowaniem. Nieufność rodziła nachalna wręcz propaganda zachęcająca do powrotu oraz skąpe informacje o warunkach życia w kraju. 

W mieście działało kino, biblioteka z czytelnią, świetlice. Dużym powodzeniem cieszyły się także lokale rozrywkowe, dancingi odbywały się trzy razy w tygodniu. Tańczącym przygrywała specjalnie utworzona orkiestra.

Maczków odwiedzali chętnie różni artyści, którzy przybywali tu dzięki pośrednictwu polskiej YMCA oraz 1. Polskiej Dywizji Pancernej. Repertuar był bardzo bogaty i obejmował różne typy występów czy przedstawień, od musicalu przez wieczory baletowe i kabaret. Mieszkańcy mogli  także wysłuchać recytacji Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. W budowie teatru pomagał wybitny reżyser Leon Schiller. Miasto nad Ems odwiedzał również cyrk. W Maczkowie przebywali także młodzi adepci sztuki, którzy w późniejszym okresie, po powrocie do Polski czy gdzieś w świecie zyskali niemały rozgłos, jak np. Józef Szajna, jeden z czołowych przedstawicieli polskiej sztuki i teatru oraz Norbert Gawroński, znany architekt pracujący w Amsterdamie.