Menu toggle
Navigation

Roman Kochanowski (1857-1945) - ostatni polski „monachijczyk"

Roman Kochanowski z synem Romanem, jr w swojej pracowni w Monachium, ok. 1900 r.

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Roman Kochanowski z synem Romanem, jr - Roman Kochanowski z synem Romanem, jr w swojej pracowni w Monachium, ok. 1903, 13 x 18 cm
  • Roman Kochanowski, Krajobraz - Roman Kochanowski, Krajobraz, 1879, olej, płótno, 115 x 156 cm
  • Roman Kochanowski, Wieczór - Roman Kochanowski, Wieczór, 1879, olej, płótno, 62 x 100 cm
  • Roman Kochanowski, Aus der Gegend von Krakau - Roman Kochanowski, Aus der Gegend von Krakau, 1886, Öl auf Leinen, 211 x 117 cm
  • Roman Kochanowski, Krajobraz zimowy - Roman Kochanowski, Krajobraz zimowy, 1886, 74 x 119 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż podkrakowski  - Roman Kochanowski, Pejzaż podkrakowski, 1886, olej, płótno, 33 x 54,7 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż wiejski - Roman Kochanowski, Pejzaż wiejski, 1896, olej, papier, 102 x 29 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż wiejski - Roman Kochanowski, Pejzaż wiejski, 1896, olej, papier, 17,7 x 23 cm
  • Roman Kochanowski, Stogi - Roman Kochanowski, Stogi, 1896, olej, papier, 15 x 23 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż wiejski z gęśmi - Roman Kochanowski, Pejzaż wiejski z gęśmi, 1896, fotografia archiwalna
  • Roman Kochanowski, Pejzaż z krowami - Roman Kochanowski, Pejzaż z krowami, 1899, olej, płótno, 20 x 30,5 cm
  • Roman Kochanowski, Portret ojca - Roman Kochanowski, Portret ojca, ok. 1920, olej, papier,  23 x 15,5 cm
  • Roman Kochanowski, Trembowla - Roman Kochanowski, Trembowla, 1890-1900, rysunek, papier, ołówek, 14 x 22 cm
  • Atelier Gebrüder Lützel, Roman Kochanowski, jr - Atelier Gebrüder Lützel, Roman Kochanowski, jr, przed 1910, fotografia gabinetowa, 17,8 x 18 cm, Monachium
  • Franz Hanfstaengl, Roman Kochanowski - Franz Hanfstaengl, Roman Kochanowski, ok. 1890, fotografia gabinetowa, Monachium, 10,8 x 6,5 cm
  • Pismo Romana Kochanowskiego do urzędu miejskiego we Freising`u - Pismo Romana Kochanowskiego do urzędu miejskiego we Freising`u, 5.09.1896 rok w sprawie syna Romana, ur. w 1894 roku, pierwsza i czwarta strona, z podpisem malarza, 18 x 22,6 cm
  • Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - zaprzęg z wołem, leżący wół i wół u wozu, papier, ołówek, 7,3 x 23 cm
  • Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - cztery postacie, papier, ołówek, 8,4 x 15,7 cm
  • Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - odjeżdżający chłopski zaprzęg, papier, ołówek, 15 x 11 cm
  • Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - Roman Kochanowski, Kartka ze szkicownika - dwie kobiety, grajek na fujarce i chłopski zaprzęg, papier, ołówek, 14,3 x 18,7 cm
  • Roman Kochanowski, Panoram Engelsberg (Bawaria) - Roman Kochanowski, Panoram Engelsberg (Bawaria), fotografia, papier fotograficzny naklejony na tekturkę, 14,5 x 19,5 cm
  • Roman Kochanowski, Panoram Wieliczki - Roman Kochanowski, Panoram Wieliczki, fotografia, papier fotograficzny naklejony na tekturkę, 14,5 x 19,5 cm
  • Roman Kochanowski, Zamek w Trembowli - Roman Kochanowski, Zamek w Trembowli, fotografia, papier fotograficzny naklejony na tekturkę, 14,5 x 19,5 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż - drzewa nad wodą - Roman Kochanowski, Pejzaż - drzewa nad wodą, fotografia, papier fotograficzny naklejony na tekturkę, 23,5 x 17,3 cm
  • Roman Kochanowski, Dziewczyna - pióro wachlarza - Roman Kochanowski, Dziewczyna - pióro wachlarza, olej, deska mahoniowa, 27 x 8,5 cm
  • Koperta zaadresowana do Romana Kochanowskiego - Koperta zaadresowana do Romana Kochanowskiego, nadawca Alfred Wierusz-Kowalski, 12.08.1913 r., 11 x 13,7 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż z wieśniaczką - Roman Kochanowski, Pejzaż z wieśniaczką, 1887, miedzioryt, papier, odbitka miedziorytnicza, 23 x 15 cm
  • Roman Kochanowski, Projekt dwóch piór wachlarza - Roman Kochanowski, Projekt dwóch piór wachlarza, olej, papier, 28,7 x 26,4 cm
  • Roman Kochanowski, Projekty ilustracji i liternictwa oraz szkic postaci - Roman Kochanowski, Projekty ilustracji i liternictwa oraz szkic postaci, papier, piórko, tusz, 20,8 x 22 cm
  • Roman Kochanowski, Projekty - ilustracje i sylwetka myśliwego z psem oraz męska głowa - Roman Kochanowski, Projekty - ilustracje i sylwetka myśliwego z psem oraz męska głowa, papier, piórko, tusz, 20,6 x 29,5 cm
  • Roman Kochanowski, Projekt ilustracji - Roman Kochanowski, Projekt ilustracji, karton, piórko, tusz, 30 x 23 cm
  • Roman Kochanowski, Dziewczyna nad brzegiem jeziora - Roman Kochanowski, Dziewczyna nad brzegiem jeziora, projekt okładki, karton, czarna kredka, 32 x 23,6 cm
  • Roman Kochanowski, Kobiety w pejzażu - Roman Kochanowski, Kobiety w pejzażu, 1887, karton, technika własna, 25,6 x 24 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż morski z żaglowcem na redzie - Roman Kochanowski, Pejzaż morski z żaglowcem na redzie, fotografia, papier fotograficzny naklejony na karton, 28,5 x 42,3 cm
  • Roman Kochanowski, Projekt wazy - Roman Kochanowski, Projekt wazy, olej, papier, 19,5 x 26,5 cm
  • Roman Kochanowski, Scena historyczna - Roman Kochanowski, Scena historyczna - ilustracja, papier, czarna kredka, 28 x 35,5 cm
  • Roman Kochanowski, Projekt okładki krakowskiego pisma „Świat” - Roman Kochanowski, Projekt okładki krakowskiego pisma „Świat”, papier, czarna kredka, 32 x 23,2 cm
  • NN, Roman Kochanowski w pracowni - NN, Roman Kochanowski w pracowni przed sztalugą, fotografia, 20,6 x 13,5 cm
  • NN, Roman Kochanowski przy pracy - NN, Roman Kochanowski przy pracy - szkice z natury, fotografia, 12,8 x 17,8 cm
  • Roman Kochanowski, Pejzaż - Roman Kochanowski, Pejzaż, fotografia, 8,2 x 32,2 cm (kadr do wykorzystania w kompozycji malarskiej)
  • Zapiski dzienne - Zapiski dzienne z notesu Romana Kochanowskiego, 14 x 8,3 cm
  • Szkicownik - Szkicownik Romana Kochanowskiego, 20,4 x 16,3 cm
  • Grób Romana Kochanowskiego - Grób Romana Kochanowskiego na Cmentarzu Leśnym w Monachium, 2015
Roman Kochanowski z synem Romanem, jr w swojej pracowni w Monachium, ok. 1900 r.
Roman Kochanowski z synem Romanem, jr w swojej pracowni w Monachium, ok. 1900 r.

Fotografował modelki do swoich obrazów, gromadził zdjęcia z profesjonalnych pracowni fotograficznych przedstawiające typy ludzkie lub stroje ludowe, był właścicielem własnego muzeum imaginowanego – zebrał kilkadziesiąt reprodukcji współczesnego malarstwa monachijskiego, wśród nich znalazło się kilka przedstawiających polskie obrazy[14]. Największą część fotograficznej spuścizny Romana Kochanowskiego tworzą zdjęcia krajobrazów. To co było sednem jego twórczości malarskiej, zdominowało także fotografię. Setki twardych kartoników oznaczonymi tylko autorowi zrozumiałymi cyframi. Wśród pejzaży bardzo ciekawe zapisy rzeczywistości galicyjskich osad, targi, mieszkańcy z zaciekawieniem, ale i obawą spoglądający w stronę aparatu. Liczba ocalałych[15] fotografii oddaje pasję, z jaką Roman Kochanowski się nią zajmował. Artysta w swoich zapiskach notuje wspólne z narzeczoną wywoływanie zdjęć, wyprawy w plener, kupowanie aparatu.

Istotną częścią aktywności twórczej Romana Kochanowskiego było projektowanie. Spod jego ręki wychodziły barwne projekty waz ceramicznych, parawanów, wachlarzy.  Współpracował z krakowskim „Światem” nad graficznym wizerunkiem pisma. Tworzył okładki i przygotowywał ilustracje. Jego ulubioną formą publikacji były kalendarze. Wśród rysunków i szkiców zachowało się kilka projektów obejmujących po 12 prac z rysunkami symbolizującymi kolejne miesiące. Artysta chętnie także rozrysowywał ozdobne pióra wachlarzy, tak wówczas popularnego – eleganckiego przedmiotu z malarskimi miniaturami[16].  

Projektowanie było sposobem na wsparcie domowego budżetu, gdyż z biegiem czasu pejzaże Romana Kochanowskiego sprzedawały się coraz słabiej i rzadziej trafiały na wystawy. Artysta popadał w zapomnienie także z powodu wymuszonej nazistowskimi nakazami bezczynności. Nie mogąc ani malować, ani wystawiać, do ostatnich swoich dni rysował kolejne pejzaże z kępą drzew, polną drogą i zgarbioną sylwetką wieśniaczki.

Końcowe lata życia artysty były trudne. Owdowiał, nie mógł sprzedawać swoich obrazów ani pokazywać na wystawach. Naziści zakazali mu pracy twórczej. Mimo to nie zdecydował się na powrót do Polski. Pozostał w Bawarii do końca – ostatni polski „monachijczyk".

Eliza Ptaszyńska, sierpień, 2020 r.

 

[14] Zbiór przechowywany jest w Muzeum Okręgowym w Suwałkach.

[15] Spuścizna fotograficzna trafiła do Muzeum Okręgowego w 2009 roku. Zakupiono ją  ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego od przypadkowego właściciela części zbioru w Berlinie. W kolekcji suwalskiej znajdują się także fotografie podarowane przez Barbarę Lewkowicz, właścicielkę malarskiej i archiwalnej spuścizny Romana Kochanowskiego, przyjaciółkę wraz z mężem i opiekunkę jego jedynego syna Romana.   

[16] Malowane wachlarze i palety były wykonywane wspólnie – każdy jedną miniaturę – przez kilku, czasem kilkudziesięciu malarzy i przeznaczane na dar dla wybranej osoby. Taką paletą obdarowali polscy malarze Lucjana Wiercińskiego, prezesa Towarzystwa Zachęta Sztuk Pięknych.