Tadeusz Rolke – mistrz fotografii reportażowej

Stypendium jest pierwszym pobytem Tadeusza Rolkego w Niemczech po 1945 roku i zarazem pierwszym w Niemczech Zachodnich (podczas wojny przebywał na Wschodzie – przyp. autorki). Wszechobecny dobrobyt robi na nim wielkie wrażenie: „Wówczas to była wielka różnica cywilizacyjna między oboma krajami. Ten standard życia i te sklepy... To było nie do porównania. Krótko mówiąc: Niemcy wygrali wojnę, a Polacy wojnę przegrali. Taki był mój wniosek.“[8] Rolke postanawia nie wracać ze stypendium do Polski. Pierwsze prace podejmuje jako fotograf podczas produkcji filmowych – wykonuje zdjęcia aktorów i fotosy. Później przenosi się do Hamburga, gdzie poza krótkim epizodem etatowego fotografa w Heinrich Bauer Verlag, pracuje jako freelancer. Wykonuje fotografie na zlecenie różnych firm, uwiecznia hamburskich artystów, w prasie pojawiają się jego pierwsze fotoreportaże. Rolke jeździ też po Niemczech, pracuje m.in. dla agencji państwowej Inter Nationes w Bonn, której zadaniem była promocja RFN. Wtedy też fotografuje czołowych zachodnioniemieckich artystów: malarza Gerharda Richtera, performera i malarza Wolfa Vostella, czy wszechstronnego artystę Josepha Beuysa, którego fotografia opartego o maskę volkswagena jest jednym z najbardziej znanych zdjęć w dorobku Tadeusza Rolkego.

Niespokojne lata 70-te w Polsce, nasilające się protesty przeciwko władzy i represje wobec „niepokornych“ sprawiły, że zainteresowanie Polską i Polakami w tym czasie stale rośnie. Rolke publikuje swoje reportaże w największych niemieckich czasopismach: „Stern“, „Die Zeit“, „Der Spiegel“, „GEO“. Ogromne zainteresowanie przynoszą mu zdjęcia słynnego hamburskiego Fischmarktu. Rolke jak nikt inny pokazuje to miejsce jako unikalną mieszankę: pulsującego energią targu i bogatego życia towarzyskiego, które odgrywa tu równie dużą rolę. Zdjęcia Fischmarktu są zarazem największym reportażem Tadeusza Rolkego, a sam fotograf tak wspomina to miejsce: „Na tym targu toczyło się bardzo ciekawe życie towarzyskie. Wyjście na Fischmarkt było dla mnie jak polowanie. Ekscytujące momenty, ile klatek dzisiaj ustrzeliłem? Wiedziałem to już po południu. Pięć fotografii oznaczało dobry dzień. (…) Byłem zafascynowany: zachowaniami ludzi, ich interakcjami, zmiennością, knajpami, całym tym luzem – to był kocioł.“[9]

Podczas pobytu w Niemczech, po kilkuletniej przerwie spowodowanej problemami z otrzymaniem paszportu, Rolkemu kilkakrotnie udaje się przyjechać do Polski. W kraju trwa karnawał Solidarności – rozwija się niezależna prasa, komunistyczny reżim staje się mniej represyjny, a władza zezwala obywatelom na korzystanie z części swobód. Rolke przygotowuje wówczas m.in. duży reportaż dla „Sterna“ z kongresu „Solidarności“ na Politechnice Warszawskiej. Czasowe wytchnienie Polaków kończy się 13 grudnia 1981 roku, kiedy zostaje wprowadzony stan wojenny. Informacja o tym fakcie zastaje fotografa na Fischmarkt w Hamburgu, kilka dni później Rolke decyduje się na powrót do Polski. W okresie stanu wojennego Rolke mało fotografuje – jak mówi nie uważa się za fotografa politycznego. Skupia się na przygotowaniu albumu o miłości inspirowanego książką Ericha Fromma „O sztuce miłości“, do którego wydania ostatecznie nie dochodzi. Współpracuje w tym czasie z niemieckim magazynem „Art“ poświęconym sztuce, publikuje też fotoreportaże z Polski w „GEO“, „Stern“ czy „Brigitte“.

W Polsce Tadeusz Rolke znany jest przede wszystkim z dokumentowania codziennego życia i przemian społecznych, których na przestrzeni dziesięcioleci był świadkiem. Do najbardziej znaczących z zakresu tej tematyki zalicza się wystawa z 2011 roku pt. „Jutro będzie lepiej“, ukazująca fotografie z okresu przełomu politycznego 1989 i wczesnych lat 90-tych. W obrazach tych widać zamiłowanie autora do fotografii momentu. Rolke jak mało kto umie dostrzec w codzienności niezwykłość, mistrzowsko wyłuskuje kadry, wobec których inni przechodzą obojętnie. W dorobku Tadeusza Rolkego znajdują się także mistrzowskie fotografie polskich artystów – Tadeusza Kantora, Nikifora, wokalistki zespołu Maanam Kory Jackowskiej, Aliny Szapocznikow, Zbigniewa Cybulskiego, Kaliny Jędrusik.