Menu toggle
Navigation
Tekst

Ostatni rok generała „Grota“ Roweckiego

Fragment wystawy czasowej w Miejscu Pamięci i Muzeum Sachsenhausen poświęconej generałowi Roweckiemu.
©
Marian Stefanowski 2020

"Grot“ był symbolem, był wodzem tajemniczym, który z podziemia kierował walką całego narodu. Ci, którzy go znali bliżej i którzy się z nim stykali bezpośrednio w pracy, cenili niezmiernie jego rzadkie walory, predestynujące go na przywódcę, wielką indywidualność i nieprzeciętny umysł. (...) Stworzył on organizację o rozmiarach dotąd nie spotykanych i wprowadził zgoła nie znane przedtem metody walki...

T. Bór-Komorowski, "Armia podziemna"

Stosownie do wielokrotnych zapowiedzi Rządu, zgodnych z przeważającą opinią Kraju, przyszła Polska będzie Krajem demokracji, a nie obcych duchowo Narodowi Polskiemu dyktatur i totalizmów. (...) Polska będzie Krajem, gdzie walki wewnętrzne będą mogły być prowadzone tylko w drodze przewidzianej Konstytucją.

Z Rozkazu Grota, nr.54. Grudzień 1941

 

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Zellenbau - Zellenbau w KZ-Sachsenhausen (stan obecny)
  • Zellenbau - Zellenbau, wejście do zachodniego skrzydła baraku (stan obecny)
  • Zellenbau, korytarz, po lewej i prawej wejścia do cel. - Zellenbau, korytarz, po lewej i prawej wejścia do cel. Na końcu po prawej stronie znajduje się cela nr 50 w której prawdopodobnie bym więziony generał Stefan Rowecki „Grot”.
  • Zellenbau, cela Ruperta Mayera - Zellenbau, cela Ruperta Mayera, głównej postaci katolickiego ruchu oporu działającego w okresie Trzeciej Rzeszy w Monachium.
  • Zellenbau - Zellenbau, widok ogólny celi poświęconej przytrzymywanym tu Polakom.
  • Zellenbau, imienna tablica - Zellenbau, imienna tablica informująca o więzionych tu w latach 1939 - 1945 Polakach.
  • Zellenbau - Zellenbau, ku pamięci biskupa Lublina Władysława Górala.
  • Zellenbau, cela 50 - Zellenbau, cela nr 50 w której prawdopodobnie przebywał generał Stefan Rowecki „Grot”
  • Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen - Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen „Generał Stefan Rowecki „Grot” - „więzień specjalny“ w KZ Sachsenhausen 1943-44“ z opisami w języku polskim i niemieckim, widok w kierunku wejścia.
  • Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen - Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen „Generał Stefan Rowecki „Grot” - „więzień specjalny“ w KZ Sachsenhausen 1943-44“, widok w kierunku- tekst wprowadzający.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Dzieciństwo i młodość 1895-1914.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Kariera wojskowa 1914-1939.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Kariera wojskowa 1914-1939.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Kariera wojskowa 1914-1939.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Kariera wojskowa 1914-1939.
  • Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen - Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen „Generał Stefan Rowecki „Grot” - „więzień specjalny“ w KZ Sachsenhausen 1943-44“, widok ogólny.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Narodziny i rozbudowa polskiego Ruchu oporu od 1939 r.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Informacje o akcjach „N“.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Więzień Zellenbau w KZ Sachsenhausen 1943-1944
  • Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen - Wystawa czasowa Miejsca Pamięci i Muzeum Sachsenhausen „Generał Stefan Rowecki „Grot” - „więzień specjalny“ w KZ Sachsenhausen 1943-44“, widok ogólny.
  • Pamiątkowa tablica - Pamiątkowa tablica z roku 1988, wisiała w celi nr 50, w której przetrzymywany był „Grot”.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Pamięć.
  • Fragment działu wystawy - Fragment działu wystawy: Wybór publikacji poświęconych generałowi.
  • Zellenbau, fragment fundamentu - Zellenbau, fragment fundamentu baraku wschodniego skrzydła, stan obecny.
  • Pomnik pamiątkowy - Pamiątkowy pomnik generała Stefana Roweckiego „Grota” na terenie byłej komendantury obozu.

Ostatni rok generała „Grota“ Roweckiego
Strony Strony Pełny tekst Pełny tekst

Strony Strony Pełny tekst Pełny tekst
Fragment wystawy czasowej w Miejscu Pamięci i Muzeum Sachsenhausen poświęconej generałowi Roweckiemu.
Fragment wystawy czasowej w Miejscu Pamięci i Muzeum Sachsenhausen poświęconej generałowi Roweckiemu.
©
Marian Stefanowski 2020

Wydany Gestapo przez Polaków -  zgładzony przez Niemców, "ginie" Grot po raz drugi podczas procesu jego zdrajców.

Sąd komunistycznej Polski, w uzasadnieniu wyroku kary dożywotnego więzienia na Kaczorowskiej (rok 1953) stwierdził: "Zdaniem Sądu Wojewódzkiego oskarżona jest ofiarą zbrodniczej działalności kierownictwa AK, które (...) współpracowało z Gestapo, było na usługach Gestapo i wraz z Gestapo walczyło przeciwko większej części Narodu Polskiego w jego walce o narodowe i społeczne wyzwolenie, w której to walce przewodziła PPR."12

Zarówno Kaczorowska jak i Kalkstein opuścili niebawem więzienie. Ona po 5 i pół roku, on po niecałych dwunastu latach.13              

                       ***

Wystawa czasowa Stefan Rowecki - GROT. Sonderhäftling im KZ Sachsenhausen 1943/44 (otwarcie było 4, listopada 2014, wystawa nadal trwa) prezentuje z konieczności w uproszczony sposób najważniejsze etapy w życiu i wojskowo - politycznej działalności dowódcy Armii Krajowej.

Rozbudowa i scalanie polskiego Podziemia, zmieniająca się stale koncepcja strategii wobec Rosji Sowieckiej i Niemiec w kontekście teorii "dwóch wrogów" zdeterminowane dodatkowo dynamicznym rozwojem wypadków na froncie wschodnim, to tematy trudne i drażliwe. Wydarzenia z sierpnia 1944 roku i lat następnych, znacznie przerosły najśmielsze i najczarniejsze prognozy "Grota". Szczególnie te, dotyczące strategii walki wyzwoleńczej, w tym powstania ogólnopolskiego u schyłku wojny.

Obszernie piszą o tym dr Tomasz Szarota oraz Tadeusz Żenczykowski.

 

Wojciech Drozdek (fotografie: Marian Stefanowski), sierpień, 2020 r.

 

 

Literatura:

Stefan Rowecki (Grot): Wspomnienia i notatki. Czerwiec wrzesień 1939. Czytelnik, 1957

Irena Rowecka-Mielczarska: Ojciec. Wspomnienia córki gen. Stefana Grota-Roweckiego. Czytelnik 1985

Tomasz Szarota: Stefan Rowecki "Grot". Warszawa: PWN 1983

Tadeusz Żenczykowski: Generał Grot. U kresu walki. Londyn: Polonia 1983

 

Autorzy dziękują Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen za pomoc przy realizacji projektu oraz zezwolenie na publikację zdjęć. Szczególne podziękowanie winni jesteśmy dr. Horstowi Seferensowi (Presse- und Öffentlichkeitsarbeit) za dodatkowe informacje i możliwość zwiedzania obiektu "Zellenbau" zamkniętego czasowo z powodu pandemii.

 

Informacje o Muzeum Sachsenhausen i jego poszczególnych działów - także ZELLENBAU - na stronie internetowej: https://www.sachsenhausen-sbg.de/

Fragment wystawy czasowej w Miejscu Pamięci i Muzeum Sachsenhausen poświęconej generałowi Roweckiemu.
©
Marian Stefanowski 2020
Pełny tekst na jednej stronie
Porta Polonica