Mariaże między polskimi i niemieckimi rodami dynastycznymi Piastowie: Mieszko I - około 978 roku

Christian Daniel Rauch, pomnik Mieszka I oraz Bolesława Chrobrego, 1828/1840, odlew, brąz, Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła, Złota Kaplica, Poznań
Christian Daniel Rauch, pomnik Mieszka I oraz Bolesława Chrobrego, 1828/1840, odlew, brąz, Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła, Złota Kaplica, Poznań

Około 977/978 roku, wkrótce po śmierci Dąbrówki, Mieszko żeni się z córką saksońskiego hrabiego Odą Dytrykówną, kanoniczką w opactwie benedyktynów w Kalbe nad rzeką Milde[11]. Jej ojciec, Dytryk z Haldensleben (zm. 985) rezyduje w Brandenburgu i poza Marchią Północną (w znacznej mierze pokrywającą się z obszarem późniejszej Marchii Brandenburskiej) posiada także inne hrabstwa saksońskie. Poprzez małżeństwo z Odą Mieszko pragnie najwyraźniej wzmocnić więzy z cesarstwem rzymsko-niemieckim oraz „stworzyć oś łączącą Polskę i Saksonię […], dla funkcjonowania której Brandenburgia ma fundamentalne znaczenie”[12]. Poza tym chodzi mu o obronę swojej pozycji jako władcy przed zakusami saksońskich margrabiów, czeskich Przemyślidów oraz pogańskich Wieletów, jednego z plemion zachodniosłowiańskich. „Związek małżeński Mieszka I”, jak pisze warszawski historyk mediewista Roman Michałowski (ur. 1949), „doprowadził do uspokojenia stosunków polsko-saksońskich oraz stworzył fundament sojuszu polsko-niemieckiego”[13]. Kierując się tym samym celem, Mieszko żeni w 984 roku swojego syna Bolesława I z córką margrabiego miśnieńskiego Rygdaga [niem. Rikdag II.] (o nieznanym imieniu), a już rok później - z córką pewnego węgierskiego księcia, natomiast w 987 roku - z Emnildą, córką serbołużyckiego księcia Dobromira. Jak podaje kronikarz Thietmar z Merseburga[14], Oda wysoce zasłużyła się Polsce, bowiem „Zapewniła pokój, przyspieszyła misję [chrystianizacji - przyp. tłum.] i zadbała o uwolnienie jeńców wziętych do niewoli przez księcia Polski podczas wypraw zbrojnych przeciwko Saksończykom”[15].

Dytryk, od 965 roku margrabia Marchii Północnej, spokrewniony z Ottonami i „jedna z najpotężniejszych osobistości na wschodzie Rzeszy”[16], również prowadzi aktywną politykę małżeńską, która jednoczy jego ród z rodami w krajach ościennych. Poza najstarszą córką Odą wydaje za mąż także jej siostrę Matyldę za Przybysława (zm. 993), księcia słowiańskich Hawelan zamieszkujących tereny wokół twierdzy Brenna [pierwotna nazwa Brandenburga - przyp. tłum.]. Z kolei najmłodsza z córek, Thietburga, zostaje żoną Dedo I hrabiego z dynastii Wettynów [niem. Dedo I. Graf von Wettin] (ur. ok. 960, zm. 1009). Kiedy w 985 roku Dytryk umiera, nie wyznaczywszy swego następcy, Mieszko wraz z żoną przejmuje jego spuściznę. Dlatego też nie syn Dytryka, Bernard, „lecz jego polski zięć [obejmuje] obowiązki margrabiego”[17], o czym świadczy określenie Mieszka w nekrologu fuldajskim („Annales necrologici Fuldenses”, 779-1065)[18] jako Misico marchio. Wkrótce potem Bolesław I nawiązuje ścisłe kontakty z następcą margrabiego Miśni, Ekkehardem I.

 

[11] Por. H. Röckelein, Heiraten, ein Instrument hochmittelalterlicher Politik, [w:] Der Hoftag in Quedlinburg 973. Von den historischen Wurzeln zum Neuen Europa, red. A. Ranft, Berlin 2006, s. 111.

[12] C. Lübke, Zwischen Polen und dem Reich. Elbslawen und Gentilreligion, [w:] Polen und Deutschland vor 1000 Jahren. Die Berliner Tagung über den „Akt von Gnesen“, red. M. Borgolte, Berlin 2002, s. 101.

[13] R. Michałowski, Polen und Europa um das Jahr 1000, [w:] Der Hoftag in Quedlinburg 973. Von den historischen Wurzeln zum Neuen Europa, red. A. Ranft, Berlin 2006, s. 58.

[14] Kronika lub Dzieje Saksonii Thietmara z Merseburga (Thietmari Merseburgensis episcopi Chronicon sive Gesta Saxonum), 1012-1018, Saksońska Biblioteka Państwowa i Uniwersytecka w Dreźnie (Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden), Msc. R 147. Opisane wydarzenia dotyczą okresu między 901 i 1018 r. Por. Bayerische Akademie der Wissenschaften, Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters (Bawarska Akademia Nauk, Źródła historyczne do średniowiecznych dziejów Niemiec), https://www.geschichtsquellen.de/werk/4529 (dostęp: lipiec 2021 r.).

[15] H. Röckelein, Heiraten, ein Instrument hochmittelalterlicher Politik, [w:] Der Hoftag in Quedlinburg 973. Von den historischen Wurzeln zum Neuen Europa, red. A. Ranft, Berlin 2006, s. 111.

[16] N. Kersken, Heiratsbeziehungen der Piasten zum römisch-deutschen Reich, [w:] Fernhändler, Dynasten, Kleriker. Die piastische Herrschaft in kontinentalen Beziehungsgeflechten vom 10. bis zum frühen 13. Jahrhundert, red. D. Adamczyk i N. Kersken, Wiesbaden 2015, s. 96.

[17] K. Görich, Eine Wende im Osten. Heinrich II. und Boleslaw Chrobry, [w:] Otto III. – Heinrich II. Eine Wende?, red. B. Schneidmüller i S. Weinfurter, 2. nakład, Stuttgart 2000, s. 104.

[18] Bayerische Akademie der Wissenschaften, Geschichtsquellen des deutschen Mittelalters (Bawarska Akademia Nauk, Źródła historyczne do średniowiecznych dziejów Niemiec), https://www.geschichtsquellen.de/werk/272 (dostęp: lipiec 2021 r.).

Mediateka
  • Sarkofag Mieszka I oraz Bolesława I, ok. 1840

    Neogotycki sarkofag Mieszka I oraz Bolesława I Chrobrego, ok. 1840, Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła, Złota Kaplica, Poznań