Miariaże między polskimi i niemieckimi rodami dynastycznymi. Piastowie: Mieszko II Lambert – rok 1013

Od 1028 roku Mieszko II najeżdża Saksonię i Turyngię. W odwecie Konrad II podejmuje wyprawy wojenne przeciwko Polsce i w 1031 roku odzyskuje Łużyce. W tym samym roku ukrywający się przez pewien czas w Kijowie Bezprym przejmuje władzę i jako książę Polski wprowadza despotyczne rządy. Niedługo po tym pada ofiarą mordu. Mieszko zostaje jeszcze raz dopuszczony do jedynowładztwa, a gdy w niewyjaśnionych okolicznościach umiera w 1034 roku, wybuchają niepokoje społeczne i religijne[11]. Rycheza i jej wówczas już osiemnastoletni syn Kazimierz, nie mogąc wobec oporu szlachty pozostać przy władzy, opuszczają kraj w 1036 roku i udają się do Nadrenii, gdzie osiadają w klasztorze benedyktynów w Brauweiler założonym przez rodziców Rychezy w 1024 roku. Tymczasem kronika opactwa („Fundatio monasterii Brunwilarensis”, ok. 1080 r.)[12] zawiera zapis, że Rycheza porzuciła męża już przed jego śmiercią, bo wziął sobie nałożnicę. „Zdegustowana obyczajami i zwyczajami Polaków”, w przebraniu i w towarzystwie niewielu osób uciekła do Saksonii, gdzie cesarz Konrad II „przyjął [ją] z honorami i hojnie obdarował”. Wyjeżdżając, zabrała ze sobą i przekazała cesarzowi polskie insygnia koronacyjne, prawdopodobnie by je zachować dla syna Kazimierza. Konrad zaś pozwolił jej dalej nosić tytuł królowej Polski[13].

W 1038/1039 roku Kazimierz w asyście pięciuset cesarskich rycerzy wkracza na nadodrzańskie tereny przygraniczne i posuwając się dalej, odzyskuje władzę w Wielkopolsce, na Kujawach i w Małopolsce. Chcąc rozszerzyć swoje wpływy dalej na wschód, bierze ślub z Marią Dobroniegą, siostrą wielkiego księcia kijowskiego Jarosława I Mądrego, oraz aranżuje małżeństwo swojej siostry Gertrudy z synem Jarosława Izjasławem, Drugą siostrę wydaje za mąż za następcę tronu i przyszłego króla Węgier, Belę I[14].

W okresie panowania Kazimierza powstają nowe klasztory benedyktynów; nadreńscy misjonarze zakładają je w podkrakowskim Tyńcu, w Lubiniu, Mogilnie, Płocku i we Wrocławiu. Pierwszym opatem klasztoru w Tyńcu zostaje Aaron, biskup misyjny nominowany w Kolonii w 1046 roku. To właśnie on miał sprowadzić do Krakowa relikwie św. Gereona i rękopisy liturgiczne z Kolonii [15].

W tym czasie, prawdopodobnie od 1040 do 1047 roku, Rycheza przebywa w Klotten nad Mozelą – w majątku należącym do Ezzonów. Od 1047 roku zajmuje się spadkiem po swoich przodkach i sama nim zarządza. W 1048 roku rozpoczyna budowę budynków klasztornych i kościoła opactwa Brauweiler, które zostają ukończone w 1061 roku. Ostatnie lata życia spędza w swoich posiadłościach w Saalfeld w Turyngii. Została pochowana w kolegiacie św. Marii ad Gradus w Kolonii. Po rozwiązaniu kościoła szczątki Rychezy przeniesiono w 1817 roku do katedry kolońskiej i złożono w kaplicy św. Jana Chrzciciela, gdzie upamiętnia ją drewniany sarkofag na neoklasycystycznym postumencie ściennym z tablicą inskrypcyjną. Po bokach grobowca znajdują się dwa portrety, które przedstawiają postaci organizatora pochówku Rychezy w Kolonii, którym był arcybiskup Anno II, i samą Rychezę. Portrety sprowadzono z Krakowa, gdzie wcześniej zdobiły jeden z grobowców pochodzących z późnego średniowiecza w kościele Mariackim. Rychezę czczono, i nadal czci się jako błogosławioną, [mimo że nie została oficjalnie beatyfikowana – przyp. tłum.], zarówno tam, jak i w katedrze kolońskiej (patrz ilustracje poniżej)[16].

Axel Feuß, lipiec 2021 r.