Menu toggle
Navigation

Pracownie polskich malarzy w Monachium około 1890 roku

Carl Teufel, Pracownia Alfreda Wierusza-Kowalskiego, Monachium 1889, fotografia czarno-biała, odbitka z negatywu szklanego, 18 x 24 cm, Archiwum Fotografii w Marburgu (Bildarchiv Foto Marburg), zdjęcie nr: 121.688, rok digitalizacji: 2013.

Mediathek Sorted

Mediateka
Carl Teufel, Pracownia Alfreda Wierusza-Kowalskiego, Monachium 1889, fotografia czarno-biała, odbitka z negatywu szklanego, 18 x 24 cm, Archiwum Fotografii w Marburgu (Bildarchiv Foto Marburg), zdjęcie nr: 121.688, rok digitalizacji: 2013.
Carl Teufel, Pracownia Alfreda Wierusza-Kowalskiego, Monachium 1889, fotografia czarno-biała, odbitka z negatywu szklanego, 18 x 24 cm, Archiwum Fotografii w Marburgu (Bildarchiv Foto Marburg), zdjęcie nr: 121.688, rok digitalizacji: 2013.

W 1885 roku przybył na studia do Monachium Zdzisław Jasiński (1863-1932),[108] pochodzący z warszawskiej rodziny artystycznej, który wcześniej studiował pod kierunkiem znanych nauczycieli – najpierw w Klasie Rysunkowej w Warszawie a następnie w Szkole Rysunku i Malarstwa w Krakowie. Na monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych zapisał się na kurs pejzażysty i malarza rodzajowego, Otto Seitza (1846-1912). W tym samym semestrze rozpoczęli swoje studia także inni Polacy jak Stanisław Radziejowski (1863-1950)[109], Apoloniusz Kędzierski (1861-1939)[110], Zygmunt Ajdukiewicz (1861-1917)[111] oraz Feliks Cichocki Nałęcz (1861-1921)[112] – jedni u Seitza, inni w Klasie Malarstwa Nikolaosa Jizisa (1842-1901), jeszcze inni w Klasie Malowania z Natury Johanna Caspara Hertericha (1843-1905).[113] Do 1889 roku Jasiński studiował także malarstwo historyczne pod kierunkiem Wagnera. W roku 1888, będąc jeszcze na studiach, wziął udział w III Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Pałacu Kryształowym, gdzie zaprezentował obraz pod tytułem „Hausierer“ (Domokrążca).[114] Rok później zaprezentował na dorocznej Międzynarodowej Wystawie Sztuki (Münchener Jahresausstellung von Kunstwerken aller Nationen) obraz „Chora Matka“,[115] uwidoczniony na sztaludze na sporządzonej przez Teufla fotografii pracowni (zdj. nr 10). Obraz ten został wyróżniony na jednej z wystaw monachijskiej akademii i stał się tak znany, że rok później jego reprodukcja została wydana przez jedno z paryskich wydawnictw, a oryginały zachowały się do dziś (zdj. nr 10a, b).

Jasiński brał udział w wystawach w Pałacu Kryształowym także w następnych latach. Artysta malował sceny figuralne o tematyce religijnej jak „Nabożeństwo świąteczne“ czy też „Niedziela Palmowa“, tworzył sceny wiejskie rozgrywające się zarówno w chatach jak i na tle wiejskiego krajobrazu, pejzaże, portrety, obrazy z dziećmi oraz od czasu do czasu malował wielkoformatowe kompozycje symboliczne i alegoryczne. Przypuszczalnie właśnie taka alegoryczna kompozycja powstawała w czasie, gdy Teufel fotografował pracownię malarza, który elegancko ubrany i w naturalnej pozie siedzi przed wielkim płótnem przedstawiającym dwie siostry - gracje albo nimfy, na tle dramatycznego krajobrazu. Jego pracownia znajdowała się w gmachu monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych,[116] stąd brak w niej domowych dekoracji, dywanów czy boazerii. Podczas całego swojego pobytu w Monachium artysta nie figuruje pod żadnym innym adresem. Jedną z wersji małego obrazu czytającego dziecka, który widać w lewym dolnym rogu fotografii, nabył prawdopodobnie kolekcjoner ze Stanów Zjednoczonych, ponieważ na jednym z amerykańskich portali można było aż do XXI w. zakupić barwną reprodukcję obrazu zatytułowanego „My First Picture Book“ z prawidłowym imieniem i nazwiskiem artysty.[117] W 1894 roku Jasiński powrócił do Warszawy.

Kolejnym malarzem sfotografowanym przez Teufla był Kazimierz Pułaski (Kasimir von Pulaski, 1861-1947),[118] artysta dotąd mało znany, który miał prawdopodobnie wpływowych protektorów. Pułaski dorastał w Krakowie, w rodzinie swojego kuzyna Wojciecha Kossaka (1856-1942),[119] który w latach 1873-1876 studiował w Monachium i w wówczas był już uznanym malarzem w Krakowie. Pułaski studiował najpierw architekturę na Politechnice w Rydze, następnie służył w wojsku. Na przełomie 1889 i 1890 roku przybył do Monachium z zamiarem studiowania malarstwa, ale nie zapisał się na Akademii Sztuk Pięknych. Przypuszczalnie kształcił się w pracowni Brandta, którego w późniejszych latach często odwiedzał. Idąc za przykładem Kossaka i Brandta, Pułaski malował sceny o tematyce wojennej i wojskowej, obrazy przedstawiające konie i polowania, ale także pejzaże i portrety. Na fotografii pracowni, która została wykonana prawdopodobnie w 1893 roku (zdj. nr 13), artysta prezentuje właśnie ukończony i jeszcze nieoprawiony obraz przedstawiający kompozycję z siodłem, szpadą, torbą, pasami, mapami i - jako zwieńczenie - drapieżnym ptakiem z rozpostartymi skrzydłami; wcześniej wszystkie przedmioty w oryginale ułożył na tle kawałka materiału.

 

[108] Notka biograficzna na tymże portalu, pod zakładką Encyclopaedia Polonica. Dostęp w Internecie: https://www.porta-polonica.de/de/lexikon/jasinski-zdzislaw-piotr

[109] Notka biograficzna na tymże portalu, pod zakładką Encyclopaedia Polonica. Dostęp w Internecie: https://www.porta-polonica.de/de/lexikon/radziejowski-stanislaw

[110] Notka biograficzna na tymże portalu, pod zakładką Encyclopaedia Polonica. Dostęp w Internecie: https://www.porta-polonica.de/de/lexikon/kedzierski-apoloniusz

[111] Notka biograficzna na tymże portalu, pod zakładką Encyclopaedia Polonica. Dostęp w Internecie: https://www.porta-polonica.de/de/lexikon/ajdukiewicz-zygmunt

[112] Notka biograficzna na tymże portalu, pod zakładką Encyclopaedia Polonica. Dostęp w Internecie: https://www.porta-polonica.de/de/lexikon/cichocki-nalecz-feliks

[113] Stępień, Liczbińska, 1994, s. 15.

[114] Illustrierter Katalog der III. Internationalen Kunstausstellung (Münchener Jubiläumsausstellung) im Königl. Glaspalaste zu München 1888, katalog wystawy, Monachium 1888, s. 62 (patrz: Źródła online).

[115] Illustrierter Katalog der Münchener Jahresausstellung von Kunstwerken Aller Nationen im Königl. Glaspalaste 1889, katalog wystawy, Monachium 1889, s. 45.

[116] Langer, 1992, s. 174.

[118] Notka biograficzna na tymże portalu, pod zakładką Encyclopaedia Polonica. Dostęp w Internecie: https://www.porta-polonica.de/de/lexikon/pulaski-kazimierz

[119] Notka biograficzna na tymże portalu, pod zakładką Encyclopaedia Polonica. Dostęp w Internecie: https://www.porta-polonica.de/de/lexikon/kossak-wojciech