Pracownie polskich malarzy w Monachium około 1890 roku

Jego przyjaciela Franciszka Streitta,[80] który w Monachium posługiwał się niemiecką wersją imienia i nazwiska Franz Streitt, Teufel sfotografował już poważnie chorego w jego małej pracowni (zdj. nr 16). Artysta urodził się w 1839 roku w Brodach na Ukrainie; najpierw studiował na Akademii Technicznej we Lwowie, po czym kształcił się w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza (1828-1900) i Jana Matejki (1838-1893). Początkowo malował sceny z polskiej historii i literatury, następnie sięgał głównie po sentymentalne motywy rodzajowe przedstawiające życie codzienne rzemieślników i chłopów. Przykładem jest tu opublikowany w „Albumie polskich malarzy“ obraz „Pierwsze kroki“ (patrz PDF). Był on także ściśle związany ze środowiskiem artystów skupionych wokół Brandta i Wierusza-Kowalskiego. Na fotografii z jego pracowni artysta siedzi naprzeciwko modelu wieśniaczki z koszem – prawdopodobnie przyodzianego manekina. Ściana wprost jest ozdobiona trawami, strusimi piórami i wypchanym ptactwem. Od okna widać pędy bluszczu, które zwisają z sufitu: najwyraźniej typowa dekoracja, którą widać również na zdjęciu pracowni niemieckiego malarza rodzajowego Clausa Meyera (1856-1919) mieszczącej się przy sąsiedniej ulicy Georgenstraße.[81] Dekorację wnętrza stanowią także instrumenty muzyczne i skórzane sakwy. Na kufrze stoi jeszcze nieoprawiony, znany do dziś, pionowy obraz „Kwiatek do kapelusza“ (zdj. nr 16a). Na sztaludze widać niedokończony obraz młodej pary cygańskiej, przy czym postać siedzącego skrzypka zaistniała również na zachowanym portrecie z 1890 roku (zdj. nr 16b).

W 1888 roku Streitt poślubił monachijską malarkę, zmarł jednak już w wigilijny wieczór 1890 roku. Polska pisarka Maria Konopnicka (1842-1920), która w swojej podróży po Europie najpierw udała się do Monachium, gdzie odwiedziła pracownie polskich artystów, między innymi także Streitta, tak pisała o jego pogrzebie: „Na Północnym Cmentarzu w Monachium pochowano malarza Franciszka Streitta w ostatnim dniu starego roku. Pogrzeb był smutny, za trumną szli koledzy i żona Niemka. Trumna ta zamykała ułomne ciało i bardzo prostego ducha, którym i w tworzeniu artystycznym przede wszystkim się odznaczał. Prostota i prawda. Nie znam malarza, który by tak umiał paroma [liniami] w rysunku wyrazić myśl swoją, a raczej swoje uczucie. Bo to u niego zawsze zajmuje pierwsze miejsce. Jak zaś umiał je wyrażać, świadczy najlepiej jego Branka do wojska – śmierć bolesna matki i młodego żołnierza. Raz widziane, na zawsze się upamiętniają.“[82] W 1891 roku Monachijskie Towarzystwo Sztuk Pięknych przedstawiło retrospektywę jego prac obejmującą 60 dzieł artysty.

W 1872 roku przybył na studia do Monachium Jan Rosen (1854-1936),[83] malarz, który pierwsze lekcje rysunku pobierał w Dreźnie, dokąd jego rodzina uciekła po powstaniu styczniowym. Studiował na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych u malarza historycznego i figuralnego Alexandra Strähubera (1814-1882) oraz u rzeźbiarza, malarza historycznego i rodzajowego Ferdinanda Bartha (1842-1892), jednocześnie ucząc się prywatnie u Brandta. Razem ze swoim studenckim kolegą, Henrykiem Piątkowskim (1853-1932),[84] którego antyczna scena „Rzymianka w kąpieli“ już cztery lata później ukazała się w „Albumie polskich malarzy“ (zob. PDF), wydawał polski magazyn studencki Kolega. Poza tym był także aktywny w środowisku studenckim i w kolonii polskich artystów, organizował chóry i koncerty. Od 1874 roku kontynuował studia w Paryżu, następnie wyjechał do Polski, odbywał liczne podróże i w 1883 roku ponownie zamieszkał w Monachium. Od 1888 roku utrzymywał własną pracownię, która mieściła się w sąsiedztwie pracowni Brandta, na tyłach domu przy ulicy Schwanthalerstraße 32.[85] Będąc pod wpływem twórczości Brandta, malował sceny myśliwskie, sceny z końmi i portrety jeźdźców, ale sukces odniósł, malując obrazy batalistyczne z wojen napoleońskich i z powstania listopadowego 1830/1831. Chcąc w swoich pracach możliwie jak najwierniej oddać szczegóły tych wydarzeń, nie tylko studiował źródła historyczne i literaturę, lecz, idąc za przykładem Brandta, stworzył zbiór pistoletów, szabli, mundurów, zbroi i hełmów, modeli armat, trąbek i rogów myśliwskich, które skrupulatnie gromadził w swojej pracowni (zdj. nr 14, 15). Pracownia była jednak widocznie za mała na reprezentacyjne meble, więc mieszkalną atmosferę tworzyły jedynie dywany i makaty ścienne. Fotografia Teufla przedstawia Rosena siedzącego przed sztalugą, przy czym jego zamyślony profil sprawia, że również on wydaje się być osobą raczej powściągliwą i skromną.