„Książę malarstwa“ Jan Matejko w Bonn

W siedmiu sekcjach tematycznych ekspozycja pokazuje częściowo uzupełnione, częściowo nowe kryteria, które były typowe dla publicznych, reprezentacyjnych i artystycznych wystąpień „książąt malarstwa‟, między innymi publiczne hołdy i okazałe uroczystości pogrzebowe, potwierdzając je dziełami malarzy, obiektami historycznymi i kulturowymi a także historycznymi fotografiami i dokumentami. Eksponaty wystawy zostały użyczone ze zbiorów muzeów w Niemczech, Anglii, Francji, Austrii, Polsce, Szwajcarii i na Węgrzech, jak również z kolekcji prywatnych. Kuratorki wystawy celowo zrezygnowały z możliwości przedstawienia po kolei artystów w kontekście ich biografii. Ich intencją było wykazanie wspólnych cech wszystkich siedmiu „książąt‟ w ramach sekcji tematycznych i za pomocą dokumentów towarzyszących oraz ukazanie ich publiczności.

Pierwszą sekcję wystawy „Im Palast der Kunst“ (W Pałacu Sztuki) poświęcono rezydencjom, mieszkaniom i pracowniom artystów w ich funkcji jako „scena i salon życia publicznego“ (Bühne und Schauraum eines öffentlichen Lebens).[19] Lenbach, Kaulbach, Stuck i Leighton byli tymi, którzy swoje wille wybudowali w formie reprezentacyjnych miejskich pałaców, podczas gdy Makart i Munkácsy brylowali przede wszystkim swoimi bogato wyposażonymi pracowniami, w których urządzali prywatne przyjęcia artystów i uroczyste wieczorki. Matejko w 1871 roku odkupił od swojego rodzeństwa dom rodzinny przy ul. Floriańskiej w Krakowie i z pomocą architekta Tomasza Prylińskiego (1847-1895) przekształcił go w pałac w stylu florenckim. Artysta osobiście zaprojektował zwieńczenie barokowego balkonu na pierwszym piętrze – rzeźbiony baldachim z paletą malarską i pędzlami oraz książkami, oczywiście na dowód swojej działalności zawodowej a także swojego historycznego i literackiego wykształcenia. Wnętrze domu urządził w bogatym, niemalże orientalnym stylu, wyposażając je w meble i eksponaty, w tym tekstylia, biżuterie, przedmioty z metalu i broń, z których większość zakupił podczas swoich podróży.

Na wystawie w Bonn można było zobaczyć fotografie domu oraz reprezentatywne przedmioty ze zbiorów Matejki. Wśród nich znalazły się eksponaty z kolekcji kostiumów Matejki, między innymi osiemnastowieczny czepiec zdobiony złotymi i metalowymi aplikacjami, buty z jedwabiu i skóry, pas krakowski, kaftan i spodnie z czerwonej wełny i jedwabiu oraz jedwabna torebka zdobiona srebrnymi nićmi i cekinami z XIX w., poza tym wazon z mosiądzu z XVIII w. oraz dziewiętnastowieczne dekoracyjne przedmioty z jego historycznej kolekcji (wszystkie obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie). Myli się ten, kto sądzi, że Matejko, ze względu na sytuację polityczną w Polsce, jako kraju znajdującego się pod zaborami obcych mocarstw, nie mógł w swojej pracowni przyjmować dostojnych gości, toteż program wizyty austriackiego cesarza Franciszka Józefa I w Krakowie w 1880 roku obejmował także przyjęcie u Matejki. Z tej okazji dom artysty został odświętnie przystrojony a salon zmieniony na reprezentacyjną pracownię, w której można było zobaczyć między innymi grupowy portret dzieci Matejki. Malarz pokazał monarsze szkice do nowych dzieł historycznych i podarował mu swój niezbyt duży obraz pod tytułem „Zjazd królów Jagiellonów z cesarzem Maksymilianem pod Wiedniem“ (1879, obecnie w prywatnym zbiorze we Wiedniu).[20] Przedstawiona na wystawie w Bonn akwarela Juliusza Kossaka (1824-1899), „Wizyta cesarza Franciszka Józefa w domu Jana Matejki“ (1881) ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie (zdj. nr 1), nie tylko ilustruje to historyczne wydarzenie, ale ujawnia także bogate wyposażenie salonu, w którym Matejko przyjął swoich gości.