Jesekiel Kirszenbaum – Wystawa w Solingen

Studiując Majmonidesa (Beim Studium des Maimonides), Berlin 1925, tusz na papierze, 50 x 32 cm, własność prywatna
Studiując Majmonidesa (Beim Studium des Maimonides), Berlin 1925, tusz na papierze, 50 x 32 cm, własność prywatna

W latach 1948-1949, uciekając przed wspomnieniami, ponurym nastrojem i zniszczeniami w Europie, Kirszenbaum udał się w podróż do Brazylii. Znalazł tam nie tylko przyjazne przyjęcie ale również tropikalny świat, który stał się dla niego inspiracją do tworzenia obrazów przedstawiających kraj i ludzi w czystych kolorach, wykonanych pod wpływem fowizmu i malarstwa rdzennych mieszkańców tego kraju oraz do robienia niemalże wizjonerskich eksperymentów kolorystycznych (zdj. nr 28, 29). W tym czasie uczestniczył nawet w wystawach: w 1948 roku w Galerii Domus, wiodącej galerii sztuki w São Paulo, oraz, w tym samym roku, w Instituto de Arquitetos do Brasil w Rio de Janeiro. Po powrocie do Paryża w roku 1949, który stał się jego „małą ojczyzną“, otrzymał francuskie obywatelstwo. W roku 1950 odbył kolejne podróże, tym razem do Maroka i Włoch, gdzie zainteresował się malowaniem natury, głównie egzotycznych owoców i roślin. Motywy jego martwych natur z roku 1952 przypominają wprawdzie prace Paula Cézanne‘a, jednak umiarkowany kubizm tych prac zbliża go raczej do Pabla Picassa (zdj. nr 28).

Kirszenbaum zmarł w 1954 roku w Paryżu, po ciężkiej chorobie nowotworowej, z którą zmagał się od 1951 do 1953 roku. Pierwsza w Niemczech, od prawie dziewięćdziesięciu lat, retrospektywa prac Kirszenbauma w Centrum Sztuk Prześladowanych w Solingen, umożliwia ekspertom i miłośnikom sztuki zapoznanie się z zupełnie nową twórczością artysty, która obejmuje liczne aspekty sztuki współczesnej, oraz przyczynia się do popularyzacji dotąd niedostrzeżonego ucznia Bauhausu. Kolejnych wystaw uzupełnionych eksponatami udostępnionymi przez większą liczbę podmiotów należy oczekiwać z niecierpliwością.

Axel Feuß, kwiecień 2019 roku

 

Dziękujemy Zentrum für verfolgte Künste(Solingen), Panu Nathanowi Diamentowi (Tel Awiw) oraz Pani Annie Taube (Goethe-Institut w Tel Awiwie) za pomoc i informacje.

Literatura przedmiotu:

Nathan Diament, Caroline Goldberg Igra (red.), J.D. Kirszenbaum (1900-1954). The Lost Generation, Paryż 2012.

Johanna Linsler, Jesekiel David Kirszenbaum, entre aspiration révolutionnaire et mémoire du shtetl (Jesekiel David Kirszenbaum, między rewolucyjnymi dążeniami a wspomnieniami z życia w sztetlu), [w:] Anne Grynberg, Johanna Linsler (red.), L’Irréparable. Itinéraires d’artistes et d’amateurs d’art juifs, réfugiés du „Troisième Reich“ en France(Bezpowrotność. Losy żydowskich artystek, artystów i znawców sztuki we Francji w czasie ucieczki z „Trzeciej Rzeszy“), Magdeburg 2013, s. 265/290-313.

J.D. Kirszenbaum (1900-1954). Retrospektiva, katalog wystawy, Muzeum Mimara, Zagrzeb 2018.

Mediateka
  • Zdj. nr 1: Kunsthalle Solingen

    Kunsthalle Solingen, przy której działa Zentrum für verfolgte Künste (Centrum Sztuk Prześladowanych).
  • Zdj. nr 2: Nathan Diament

    Zarządca spuścizny artysty, Nathan Diament, podczas wernisażu wystawy
  • Zdj. nr 3: Karykatury i dokumenty

    Reprodukcje karykatur oraz oryginalne dokumenty z życia Kirszenbauma
  • Zdj. nr 4: Wysportowany przyjaciel domu, 1927

    Czasopismo Ulk z karykaturą Kirszenbauma
  • Zdj. nr 5: Trzy karykatury, 1926

    Czasopismo Ulk z trzema karykaturami Kirszenbauma
  • Zdj. nr 6: Autobiografia

    Autobiografia J. D. Kirszenbauma na wystawie w Solingen
  • Zdj. nr 7: Fotografie

    Archiwalne fotografie J. D. Kirszenbauma i jego rodziny
  • Zdj. nr 8: Korespondencja, 1940

    Korespondencja J. D. Kirszenbauma z żoną Helmą, 1940
  • Zdj. nr 9: Dokumenty, 1945-1946

    Korespondencja i zaproszenia na wystawy, Paryż i Bruksela, 1945-1946
  • Zdj. nr 10: Obrazy, 1930-1940

    „Portret dra Freuda“, „Mężczyzna z papierosem“, „Kościół“
  • Zdj. nr 11: Przybycie Mesjasza, 1939

    Przybycie Mesjasza do wioski, 1939, olej na płótnie
  • Zdj. nr 12: Sztuka w ukryciu

    Obrazy z lat 1941-1942
  • Zdj. nr 13: Mesjasz i anioły, 1942

    Mesjasz i anioły przybywają do wioski, 1942, olej na płótnie
  • Zdj. nr 14: Nosiwoda, 1942

    Nosiwoda, Staszów, 1942, olej na płótnie
  • Zdj. nr 15: Trzy portrety, 1945-1950

    Żona Kirszenbauma Helma, 1945; Autoportret, 1947; Alix de Rothschild, 1950
  • Zdj. nr 16: Sztuka po Szoa

    Matka podczas ucieczki, 1945; Kochankowie, ok. 1949 r.; Brak miejsca na ziemi dla Żydów, 1947; Anioły dźwigające zagubione dusze sztetla, 1946
  • Zdj. nr 17: Brak miejsca na ziemi dla Żydów, 1947

    Brak miejsca na ziemi dla Żydów, 1947, olej na płótnie
  • Zdj. nr 18: Ślepy skrzypek, 1945

    Ślepy skrzypek, 1945, olej na płótnie
  • Zdj. nr 19: Postacie ze Staszowa, ok. 1945 r.

    Siedzący domokrążca; Żyd z talitem, oba ok. 1945 r., olej na płótnie
  • Zdj. nr 20: Trębacz, 1946

    Trębacz, 1946, olej na płótnie
  • Zdj. nr 21: Robert Giraud, 1946

    Portret Roberta Girauda, 1946, olej na płótnie
  • Zdj. nr 22: Myśliciel, Święty, 1945 i 1947 r.

    Myśliciel, 1945; Święty, 1947, oleje
  • Zdj. nr 23: Żydowscy myśliciele, 1945-1946

    Apostoł, 1946; Myśliciel, ok. 1945 r.; Mężczyzna z laską, 1946; Ojciec artysty, 1945
  • Zdj. nr 24: Staszów i tematyka religijna

    Obrazy o tematyce religijnej przedstawiające Staszów
  • Zdj. nr 25: Pejzaże

    Pejzaże i kwiatowa martwa natura, 1940-1947
  • Zdj. nr 26: Drogi do abstrakcji

    Abstrakcje oraz obrazy przedmiotowe w połączeniu z abstrakcją, 1949-1954
  • Zdj. nr 27: Ryba, ok. 1948 r.

    Ryba na abstrakcyjnym tle, ok. 1948 r., akwarela
  • Zdj. nr 28: Egzotyczne motywy

    Martwa natura z bananem, 1952; Brazylijka z dzieckiem, niedatowany
  • Zdj. nr 29: Brazylijskie maski, ok. 1949 r.

    Brazylijskie maski, ok. 1949 r., gwasz