Alfred Wierusz-Kowalski

W Dreźnie Alfred Wierusz-Kowalski (Abb. 6) miał okazję poznać wielkie malarstwo europejskie, oglądał dzieła Rubensa, Rembrandta, Dürera. Jako student spędzał długie godziny w salach Galerii Zwinger, kopiując prace mistrzów. Towarzyszył mu, także zniechęcony do studiów na akademii, Vaclav Brožik[13], przyszły malarz historyczny. Przyjaźń z Czechem zaważyła na decyzjach Wierusza-Kowalskiego. Młodzi ludzie w grudniu 1872 roku na krótko wyjechali do Pragi. Rekonesans okazał się pomyślny, gdyż już zimą 1873 roku ostatecznie opuścili Drezno i przeprowadzili się nad Wełtawę. Spędzili tam około pół roku[14] w przyjacielskim gronie młodych czeskich artystów, m.in: Františka Ženiszka, Josefa Myslbeka[15]. Brožik zapisał się do Akademii Sztuk Pięknych, a jego polski przyjaciel rozpoczął samodzielną twórczość.  Malował niewielkie scenki rodzajowe (Abb. 7), które wystawiał i sprzedawał w renomowanym salonie sztuki Mikołaja Lehmanna w Pradze[16]. Ta wczesna samodzielność i pierwsze sukcesy finansowe zdecydowały o dalszych wyborach artysty.  

Wczesnym latem Wierusz-Kowalski i Brožik zdecydowali się na wyjazd do Monachium. Obaj zapisali się do Akademii Sztuk Pięknych i jesienią zaczęli naukę – pierwszy u Alexandra Wagnera, drugi - Karla Piloty`ego. Po roku drogi młodych ludzi rozeszły się. Brožik wyjechał do Paryża, a Wierusz-Kowalski osiadł na stałe w stolicy Bawarii.

Rok 1873 był rokiem międzynarodowego debiutu polskiego artysty. Na Wielkiej Powszechnej Wystawie Światowej w Wiedniu pokazał pracę Powrót kwestarza17] (Abb.8). Trudno dzieło uznać za wybitne, ale można w nim odczytać wszystkie cechy dojrzałej twórczości malarza. Są to: tematyka rodzajowa zaczerpnięta z rodzimej obyczajowości i pejzażu, nastrojowość, stosowanie skrótów perspektywicznych, rozbudowana i duża grupa figuralna na pierwszym planie, oddalony, syntetyzująco oddany drugi i dalsze plany, oszczędna zharmonizowana paleta barwna, umiejętnie rozłożone akcenty kolorystyczne. Powrót kwestarza, namalowany zapewne jeszcze przed rozpoczęciem nauki na monachijskiej akademii, był zapowiedzią i talentu, i kariery artysty.

W pracowni Wagnera, popularnej wśród studentów z Polski[18], Wierusz-Kowalski studiował około półtora roku. Warsztat krótko doskonalił w atelier niewiele starszego od siebie Józefa Brandta[19], którego twórczość wpłynęła na prace ucznia powstałe w tym okresie:  Zaloty, Na zwiadach (Abb. 9, 10)[20] .