Wierusz-Kowalski, Alfred

Z okresu drezdeńskiego pochodzi portret Wierusza-Kowalskiego przedstawiający mieszkającego w Dreźnie pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego (Muzeum Narodowe w Warszawie); prace z pobytu w Dreźnie i Pradze zdradzają jego wczesne zainteresowanie malarstwem rodzajowym („Stacja pocztowa“, 1871-1872, ołówek, Muzeum Okręgowe w Suwałkach). W Monachium artysta znalazł się pod wpływem twórczości parę lat starszego od siebie Józefa Brandta, w szczególności zauroczyły go jego obrazy o tematyce rodzajowej i batalistycznej. Tworzył tam osadzone w polskim krajobrazie sceny z końmi nad rzeką i w parku w realistycznym stylu „szkoły monachijskiej“, między innymi scenę o motywie wojskowym pod tytułem „Na zwiadach“ (1877, gwasz, Suwałki), a także „Powrót z jarmarku“ (1880, olej, Suwałki) z zaprzęgiem konnym w centrum kompozycji. Przez pewien czas inspirowały go także sceny myśliwskie z postaciami w XVIII-wiecznych kostiumach Maksymiliana Gierymskiego (1846–1874, członek „szkoły monachijskiej“), polskiego malarza, który również pracował w Monachium. Bardzo szybko powrócił jednak do tematyki konnej, malując wojenne wydarzenia na Kaukazie oraz sceny z powstania styczniowego 1863-1864, przy czym pomocą służyły mu rekwizyty z bogatego zbioru militariów znajdującego się w pracowni Brandta. Od początku lat 80. koncentrował się na tworzeniu prac przedstawiających powozy i sanie podczas polowań na wilki w zimowej scenerii („Wyprawa na niedźwiedzia“, 1885-1890, olej, kolekcja prywatna), które przyniosły mu największą popularność. Poza tym malował sceny przedstawiające obyczaje i polskie pejzaże i rozgrywające się na wsiach i w miasteczkach, choć ich tematem nie jest praca ‚prostych ludzi‘, lecz „rozrywki i zajęcia drobnej szlachty. Wyjazdy na polowania, powroty z jarmarków, sanny [...] wśród zmiennej aury i pory dnia oraz roku“ (Eliza Ptaszyńska). Współpraca z monachijskimi galeriami sztuki, takimi jak Wimmer, Heinemann, Fleischmann i Hugo Helbing, zapewniała mu udział w międzynarodowych wystawach oraz rzeszę potencjalnych kupców. W pierwszym dziesięcioleciu XX w., w czasie, kiedy jego próby zmiany stylu malarskiego spełzły na niczym, sława Wierusza-Kowalskiego wyblakła. Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych we Wrocławiu, w Kielcach, Krakowie, Poznaniu i Warszawie, w Muzeum Sztuki w Łodzi, w muzeach w Białymstoku, Bytomiu, Opolu i Radomie, w Muzeum Okręgowym w Suwałkach (gdzie zgromadzono obfity zbiór prac artysty), w Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie, w Museum Georg Schäfer (Muzeum Georga Schäfera) w Schweinfurcie, w Neue Pinakothek (Nowa Pinakoteka) w Monachium oraz w Lietuvos dailės muziejus (Litewskie Muzeum Sztuki) w Wilnie.