Stanisław Kubicki

Na początku lat 30 XX w. Kubicki bierze udział w licznych wystawach w Chicago, Kolonii, Berlinie. W 1933 r. Margarete Kubicki zostaje dyscyplinarnie przeniesiona do szkoły w berlińskiej dzielnicy Tempelhof. We wrześniu 1934 r. ze względu na sytuację polityczną Stanisław Kubicki decyduje się na emigrację do Polski, w Niemczech pozostają jego żona oraz dzieci. Po wybuchu II wojny światowej Stanisław Kubicki aktywnie uczestniczy w polskim ruchu oporu. W 1940 r. zostaje kurierem polskiego państwa podziemnego. Podczas misji do Berlina przewozi pieniądze na potrzeby polskiego podziemia. W 1941 r. zostaje aresztowany przez Gestapo w Warszawie, przesłuchania i konfrontacje z Margarete Kubicki kontynuowane są także w Berlinie. Najprawdopodobniej na początku 1942 r. Stanisław Kubicki zostaje stracony jako więzień polityczny w areszcie na warszawskim Pawiaku. [Il. 12]     

Stanisław Kubicki należał do szerokiego grona awangardowych artystów, dla których stolica Republiki Weimarskiej stwarzała niewielkie szanse stabilizacji finansowej, a stanowiła wówczas bardziej centrum artystycznej wymiany między Wschodem a Zachodem. Aktywne życie artystyczne Stanisława Kubickiego w latach 20 i 30 XX w. owocowało licznymi kontaktami między polskimi i niemieckimi artystami awangardowymi oraz umożliwiło ugruntowanie własnej pozycji w artystycznym milieuBerlina. Niewątpliwie to międzywojenny Poznań i Berlin stanowiły uniwersum intelektualne dla artysty. Oeuvre Kubickiego trudno umieścić w jednym nurcie sztuki awangardowej. W początkowym okresie twórczości dostrzec można u Kubickiego fascynacje niemieckim ekspresjonizmem. Wpływy tej estetyki i artystycznego języka poprzez czasopisma „Die Aktion” oraz „Der Sturm” promieniowały także na poznańskie środowisko grupy „Bunt”. W zetknięciu z berlińskimi dadaistami Kubicki tworzy eksperymenty fotograficzne, kontynuuje także twórczość graficzną [Il. 6] oraz malarską. Publikuje wiersze zarówno w języku polskim jak i niemieckim. Kubicki jest również autorem nie zachowanego po dzień dzisiejszy pomnika upamiętniającego marszałka Józefa Piłsudskiego i polskich legionistów poległych w latach 1919-1920 nieopodal Poznania (Kobylepole). W późniejszym okresie twórczości artysty widoczne są – szczególnie w pracach malarskich – zainteresowania konstruktywizmem. Nierzadko obrazy Kubickiego podejmują zagadnienia geometryczno-abstrakcyjnego formowania struktur znaczeniowych. Dostrzec można w tym podejściu próby dociekań z pogranicza nauk przyrodniczych oraz filozofii. [Il. 8] Na szczególną uwagę zasługuje ostatnia praca artysty. To wielkoformatowy obraz olejny (201 x 145 cm) Mojżesz przed krzewem gorejącym / Moses vor dem brennenden Dornbusch. [Il. 10] Obraz datowany jest na 1933/34 r. Prace rozpoczęte zostały w Berlinie jeszcze przed opuszczeniem miasta przez artystę. Dzieło wyróżnia się na tle ekspresjonistycznych prac graficznych i nieco mniejszych formatów prac malarskich Kubickiego. Religijna tematyka podjęta przez Kubickiego niesie ze sobą duży bagaż symboliczny, który można by odczytywać w kontekście poczucia nieustannego kryzysu w obliczu totalitaryzmów. Po 1934 r. Kubicki wydaje jeszcze tomik poezji, nie powstają już żadne prace malarskie.        

Syn Stanisława i Margarete Kubickich – Stanislaw Karol Kubicki, ur. 1926 – jest emerytowanym profesorem neuropsychologii. Jako pierwszy immatrykulowany student nowopowstałego w 1948 r. Wolnego Uniwersytetu w Berlinie Zachodnim podejmuje studia z neuropsychologii i następnie historii sztuki, aktywnie uczestniczy w tworzeniu uczelni oraz angażuje się w życie kulturalne Berlina. Autor wielu prac naukowych poświęconych badaniom nad snem, jak również autor publikacji o sztuce, w tym o Margarete i Stanisławie Kubickich.

Aleksander Gowin, October 2018