Menu toggle
Navigation

Józef Brandt

Bolesław Szańkowski (1871/1873-1953), Portret Józefa Brandta, 1910, olej na płótnie, 162 x 112 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. MP 961

Mediathek Sorted

Mediateka
Bolesław Szańkowski (1871/1873-1953), Portret Józefa Brandta, 1910
Bolesław Szańkowski (1871/1873-1953), Portret Józefa Brandta, 1910, olej na płótnie, 162 x 112 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. MP 961

Wkrótce po jej otwarciu pracownia Brandta robi furorę również w Polsce. Szerner, prawdopodobnie na podstawie fotografii, maluje obraz przedstawiający fragment największego pomieszczenia pracowni oraz Brandta siedzącego przed sztalugą i wertującego jakąś ilustrowaną książkę. U jego stóp leży paleta malarska. Reprodukcja tego obrazu w formie drzeworytu sporządzonego w Warszawie przez rytownika Jana Styfiego (1841-1921) zostaje opublikowana w warszawskim czasopiśmie Kłosy w czerwcu 1876 roku. (zdj. nr 2) W październiku tego roku, w tym samym piśmie w rubryce „Listy J. I. Kraszewskiego [(1812-1887)]“, mieszkającego w Dreźnie polskiego pisarza, ukazuje się szczegółowa relacja z pobytu w pracowni Brandta w Monachium, gdzie czytamy, że „jest to całe muzeum historyczne“.[15] W grudniu warszawskie pismo Tygodnik Ilustrowany zamieszcza kolejny obraz Szernera, na którym widać dwa większe pomieszczenia pracowni, jednak tym razem bez sylwetki siedzącego w niej malarza, oraz obszerny artykuł poświęcony Brandtowi.[16] Drzeworytowa reprodukcja obrazu zostaje wyeksponowana na rozkładówce czasopisma. Jej autor, Paweł Boczkowski (1860-1905), otoczył ją dekoracyjną ramą przedstawiającą przedmioty pochodzące z kolekcji Brandta i uwieńczoną portretem Czarnej Madonny okolonym gloriolą z szabli i pistoletów.[17] (zdj. nr 3)

W 1889 roku monachijski fotograf Carl Teufel (1845-1912), specjalizujący się w zdjęciach wnętrz oraz w fotografiach krajobrazów, zwierząt, zaprzęgów konnych, wiejskich zagród i ze świata pracy służących jako podkład dla malarzy, fotografuje prawie 240 pracowni malarskich. Zdjęcia publikuje w kolejności alfabetycznej w trzytomowym albumie „Ateliers Münchener Künstler“ (Pracownie monachijskich artystów), w którym jest także fotografia pracowni Brandta.[18] (zdj. nr 4) Jedna z trzech wykonanych u Brandta fotografii ukazuje się w 1890 roku w wydawanym w Krakowie czasopiśmie Świat,[19] następna dopiero w 1899 roku w Tygodniku Ilustrowanym.[20] (zdj. nr 5). W 1903 roku polski malarz i historyk sztuki Władysław Wankie (1860-1925), który na studia do Monachium przybył w roku 1882 i przez dwadzieścia lat należał do kręgu polskich artystów skupionych wokół Brandta, pisze w swoim artykule „U Józefa Brandta w Monachium“ opublikowanym w ukazującym się w St. Petersburgu piśmie Życie i Sztuka,[21] że „mało kto w kraju posiada taką całość naszych zabytków“, co Brandt.[22] W 1920 roku, czyli pięć lat po śmierci Brandta, zbiory stanowiące wyposażenie pracowni i liczące w sumie przeszło 330 przedmiotów, zgodnie z ostatnią wolą artysty zostają przewiezione do Warszawy i przekazane tamtejszemu Muzeum Narodowemu.[23]

 

[15] Listy J. I. Kraszewskiego. Monachium w Październiku 1876 r., [w:] Kłosy, 1876, tom XXIII, nr 591, s. 274, kolumna 3. Dostęp w Internecie: http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication?id=117872&tab=3 (dostęp: 04.11.2017 r.).

[16] J. Wojciechowski, Józef Brandt, [w:] Tygodnik Ilustrowany, 1876, tom II, nr 52, s. 412-414. Dostęp w Internecie: http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication?id=1571&tab=3 (dostęp: 04.11.2017 r.).

[17] Szkic ramy z dekoracjami oraz fotografie stanowiące podkład obrazu znajdują się w zbiorach Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu; reprodukcja jednej fotografii dołączona do tekstu Agnieszki Bagińskiej (patrz przypis nr 1), s. 48, por.: tamże, przypis nr 23.

[18] Carl Teufel, Ateliers Münchener Künstler, 3 tomy, Monachium 1889, tu: tom 1, nienumerowana tablica, ręcznie oznaczona nr 9. Dostęp w Internecie: http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0011/bsb00110288/images/index.html?id=00110288&groesser=&fip=193.174.98.30&no=&seite=21 (dostęp: 05.11.2017 r.).

[19] S. Fabijański, Pracownia Józefa Brandta, [w:] Świat 1890, s. 517.

[20] Pracownia profesora Józefa Brandta w Monachium, [w:] Tygodnik Ilustrowany, 1899, tom II, nr 40, s. 789. Dostęp w Internecie: http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication?id=1491&tab=3 (dostęp: 05.11.2017 r.). Szklane arkusze oraz odbitki wszystkich trzech fotografii znajdują się w zbiorach Bildarchiv Foto Marburg, por. zdj. nr 5. Dostęp w Internecie: http://www.bildindex.de/document/obj05220214?part=0&medium=fm121569 (dostęp: 05.11.2017 r.)

[21] Władysław Wankie, U Józefa Brandta w Monachium, [w:] Życie i Sztuka, 1903, nr 48, s. 2.

[22] Cyt. za: Agnieszka Bagińska (patrz przypis nr 1), s. 46.

[23] Tamże, s. 48. Kolekcja prezentowana jest obecnie w różnych działach Muzeum Narodowego w Warszawie oraz w Muzeum Wojska Polskiego.