Menu toggle
Navigation

Józef Brandt

Bolesław Szańkowski (1871/1873-1953), Portret Józefa Brandta, 1910, olej na płótnie, 162 x 112 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. MP 961

Mediathek Sorted

Mediateka
Bolesław Szańkowski (1871/1873-1953), Portret Józefa Brandta, 1910
Bolesław Szańkowski (1871/1873-1953), Portret Józefa Brandta, 1910, olej na płótnie, 162 x 112 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. MP 961

W 1867 roku artysta maluje swój pierwszy wielkoformatowy i zauważony przez szeroką publiczność obraz „Bitwa pod Chocimiem“ (zdj. nr 9), który również nawiązuje do wojny polsko-tureckiej, dokładniej do obrony polskiej twierdzy przed najazdem tureckim za pomocą armii kozackiej we wrześniu 1621 roku. Centralnym punktem przedstawionej sceny jest litewski wódz Jan Karol Chodkiewicz (1560-1621) na koniu, który uniesioną do góry buławą daje znak do rozpoczęcia szarży. W dokładnym przedstawieniu stepu, bitewnego zgiełku i oparów prochu ważnym elementem są ponownie barwne stroje kawalerzystów. Monumentalny obraz zostaje zaprezentowany na Wystawie Światowej w Paryżu jeszcze w roku jego powstania i skłania Friedricha Pechta do porównania go z obrazem Theodora Horschelta przedstawiającym jedno z bitewnych starć na Kaukazie: „Nie nazbyt udała się“ pisze Pecht, „plastyczność przedstawienia … cudnie utalentowanego malarsko Brandta, jednego z uczniów Adama, w jego bitwie pod Chocimiem, za to kompozycja mimo wszystko przykuwa uwagę dzięki jego wyjątkowej wrażliwości kolorystycznej i tak samo wyjątkowej fantazji“.[31]

W liście do Helbicha z 1867 roku Brandt pisze o swojej pierwszej pracowni malarskiej przy Schillerstraße 23 w dzielnicy Ludwigsvorstadt jako należącej do piękniejszych w Monachium.[32] Jednak pod tym adresem widnieje pracownia Adama, w której prawdopodobnie Brandt wynajmował jedno pomieszczenie. Kossak, który w latach 1868-1869 przez rok jeszcze raz studiuje u Adama w Monachium, opisuje panującą tam sytuację w liście do warszawskiego malarza Marcina Olszyńskiego (1829-1904): W pierwszej z trzech połączonych ze sobą pracowniach Adam prowadzi zajęcia ze swoimi uczniami, wśród których jest między innymi Aleksander Gierymski (1850-1901), w drugiej pracuje on sam wraz z bratem Aleksandra, Maksymilianem Gierymskim (1646-1874), zaś w ostatniej Brandt.[33] W 1870 roku Brandt przeprowadza się do mieszkania przy sąsiedniej Landwehrstraße, w którym jedno pomieszczenie służy mu jako pracownia.[34] W 1871 roku jest zameldowany pod adresem Schillerstraße 13, czyli jedną ulicę dalej[35] oraz niedaleko Schwanthalerstraße, ulicy, przy której będzie położona jego okazała i zarazem ostatnia pracownia, do której wprowadzi się trzy lub cztery lata później. W 1869 roku bierze udział w I Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Königlicher Glaspalast (Królewski Pałac Szklany) w Monachium, prezentując na niej dwa swoje obrazy,[36] na której za obie prace otrzymuje złoty medal a są nimi obrazy: „Jahrmarkt in einem Städtchen in der Gegend von Krakau“ (Jarmark w Krakowskiem) oraz „Episode aus dem dreissigjährigen Krieg: Oberster Strojnowski stellt dem Erzherzog Leopold I. die durch die polnischen Freischaren eroberten Pferde des Pfalzgrafen am Rhein, Friedrich, vor“ (Epizod z wojny trzydziestoletniej: Pułkownik Strojnowski przedstawiający arcyksięciu Leopoldowi I konie Palatyna, zdobyte przez oddziały ochotników nad Renem).[37] Na tej samej wystawie Adam prezentuje między innymi „Rückzug aus Moskau 1812“ (Odwrót spod Moskwy w 1812 roku) oraz „Während der Schlacht bei Solferino 1859“ (Podczas bitwy pod Solferino w roku 1859).

 

[31] Friedrich Pecht, Kunst und Kunstindustrie auf der Weltausstellung von 1867. Pariser Briefe, Lipsk 1867, s. 132, Dostęp w Internecie na stronie Heidelberger historische Bestände: http://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/pecht1867/0143?sid=370ce68bd05bb80088aa5dc7b9302c97 (dostęp: 17.11.2017 r.).

[32] Eliza Ptaszyńska, Dunkle Wälder, nackte Ebenen und Schnee, [w:] Jednodniówka – Eintagszeitung, reedycja 2008 (patrz: Literatura przedmiotu), s. XI.

[33] Halina Stepień, Franz Adam und sein Schülerkreis in Polen, [w:] katalog wystawy „Albrecht Adam und seine Familie“, Münchner Stadtmuseum, Monachium 1981/82, s. 37 i nast.

[34] Ptaszyńska 2008 (patrz przypis nr 32), s. XI.

[35] Księga adresowa miasta Monachium na rok 1871 (Adressbuch von München für das Jahr 1871), s. 129, Bayerische Staatsbibliothek. Dostęp w Internecie: http://opacplus.bsb-muenchen.de/title/4273829/ft/bsb11038697?page=5 (dostęp: 17.11.2017 r.).

[36] Katalog zur I. Internationalen Kunstausstellung im Königlichen Glaspalaste zu München, Monachium 1869, s. 32 i nast. Dostęp w Internecie: http://daten.digitale-sammlungen.de/0000/bsb00001760/images/index.html?fip=193.174.98.30&id=00001760&seite=1 (dostęp: 17.11.2017 r.).

[37] „W roku 1869, na międzynarodowej wystawie w Monachium […] przypadł mu złoty medal.“ Max Jordan, Katalog der Königlichen National-Galerie zu Berlin. Erster Theil, Berlin 1883, s. 24. Dostęp w Internecie: https://archive.org/stream/katalogderknigl02jordgoog#page/n351/mode/2up/search/Brandt (dostęp: 20.11.2017 r.).