Zjednoczenie Polskich Uchodźców

Powstanie i cele organizacji

W 1949 r. na forum Zjednoczenia Polskiego Uchodźstwa Wojennego w Paryżu  (ZPUW) powstała inicjatywa utworzenia na gruzach Zjednoczenia w Niemczech nowej centralnej struktury na terenie Republiki Federalnej Nniemiec, która byłaby wyrazem kompromisu pomiędzy polskimi działaczami i delegaturami stronnictw politycznych (Stronnictwa Narodowego, Stronnictwa Pracy, PPS, Stronnictwa Ludoweego „Wolność”, Piłsudczyków b. ONR i kombatantów). Przede wszystkim miała opierać się na członkostwie indywidualnym a nie jak dotąd organizacyjnym. Aby zrealizować ten pomysł, Komitet Wykonawczy ZPUW powołał Komitet Organizacyjny Zjednoczenia Polskich Uchodźców, którego zadaniem było przede wszystkim zorganizowanie terenowych struktur nowej organizacji, ustalenie podziału terytorialnego i doprowadzenie do wyborów władz naczelnych. Nowa inicjatywa organizacyjna miała charakter oddolny. W skład Komisji weszli Edmund Hemmerling, Władysław Jaroszewski, mgr Jerzy Knothe, Stanisław Mikiciuk, inż. J. Skiba, dr inż. Bolesław Janusz Zawalicz-Mowiński, dr Tadeusz Zgaiński i dr Stefan Zimmer. Przyjęto podczas jej prac, że najniższą strukturą nowej organizacji będzie Ognisko, a podział terytorialny miał opierać się na czterech Okręgach: południowo-wschodnim dla Bawarii z siedzibą w Monachium, południowo-zachodnim dla Wirtembergii, Badenii, Reno-Palatynatu i Wielkiej Hesji z siedzibą w Herrenalb, północno-wschodnim z siedzibą w Hanowerze oraz północno-zachodnim z siedzibą w Essen. Komisja zapraszała wszystkie istniejące organizacje i ich członków do wstępowania w szeregi nowego stowarzyszenia. Spotkania promujące nową organizację odbyły się w Monachium, Hanowerze, Karlsruhe oraz Essen.

Lato 1951 r. było czasem pełnym nadziei dla polskich uchodźców znajdujących się w Republice Federalnej Niemiec po II wojnie światowej. Działo się tak m.in. za sprawą przyjęcia przez Republikę FederalnąFN Konwencji Genewskiej, która definiowała termin uchodźcy, regulowała prawa i obowiązki uchodźców, ichregulowała status prawny (w tym m.in. prawo do stowarzyszania się), warunki bytowe i zarobkowe, opiekę społeczną oraz rodzaje dokumentów i zasady poruszania się uchodźców po Europie. Tą nadzieję budziło również tworzenie centralnej organizacji, która miała wpłynąć na polepszenie statusu i codziennego bytu znaczącej liczby Polaków.

Z początkiem lipca 1951 r. Komisja Organizacyjna zgodnie z przewidywaniami zorganizowała Walne Zebrania Delegatów Okręgów na terenie całego RFN, których celem było wyłonienie przedstawicieli Okręgów do Rady ZPU. Ostatecznie po wielu zabiegach  ogłosiła zjazd delegatów Okręgów na 28-30 lipca 1951 r. w Höxter. Była to pierwsza Rada Stowarzyszenia. Dokonano na niej wyboru pierwszego zarządu głównego. Była onao także ostatnim posiedzeniem Komisji Organizacyjnej ZPU powołanej przez paryską organizację. Nowej organizacji podlegało w chwili powstania łącznie 117 Ognisk w czterech Okręgach rozsianych po Zachodnich Niemczech. W sumie w pierwszych miesiącach działalności organizacja liczyła ok. 6 tys. członków, w maju 1953 r. ten stan zwiększył się do 6649 osób. Jednak w późniejszych latach liczba ta stale malała. Pierwszym prezesem nowej organizacji został mjr dr inż. Bolesław Zawalicz-Mowiński, wiceprezesami byli Stanisław Mikiciuk, Edmund Hemmerling, Kazimierz Odrobny a sekretarzem Witold Szwabowicz.