Lech Wieleba – Poetic Jazz
„Uwaga – wydarzenie artystyczne!“ - takim podtytułem obdarzony został artykuł, który ukazał się w słupskim dwutygodniku Moje Miasto z 27 września 2014 roku. Podczas 48 Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku odbył się 10 września - jak podaje gazeta - „rewelacyjny koncert symfoniczny“ zespołu jazzowego Poetic Jazz z Polską Filharmonią Sinfonia Baltica. Wiosną 2015 roku ukazał się album „Lech Wieleba – Poetic Jazz Symphonic“ z zapisem tego właśnie koncertu na DVD. Kilka dni później koncert został nagrany na płycie CD z 22-stronicowym bookletem. Autorami aranżacji utworów skomponowanych przez Wielebę na kwartet jazzowy i orkiestrę symfoniczną byli Bohdan Jarmołowicz, dyrektor orkiestry Sinfonia Baltica i profesor Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, oraz Jerry Gates, kompozytor, dyrygent i profesor Berklee College of Music w Bostonie. Gates przyjechał do Polski specjalnie na ten koncert, by podczas wieczoru koncertowego dyrygować orkiestrą i kwartetem w utworach własnej aranżacji. Miksowanie utworów na nośnikach dźwięku odbyło się w studiu Fattoria Musica w Osnabrück a ich mastering w studiu Dogmatic Sound w Kalifornii. Filmy na potrzeby DVD nagrał polski artysta medialny Wojciech Jakub Bielawski a ich montaż zrealizowano w jego studiu filmowym w Peißenbergu.
Osiągnięcie dojrzałości koncertowej kompozycji i aranżacji dziesięciu utworów, trwających od pięciu do ośmiu minut, wymagało dwóch lat przygotowań. Wprawdzie Wieleba pracował nad tym projektem już prawie pięć lat, to jednak konkretnym impulsem był dla niego pobyt w Słupsku we wrześniu 2012 roku, w trakcie którego towarzyszył muzycznie wernisażowi wystawy zaprzyjaźnionego i mieszkającego w Düsseldorfie malarza, grafika i designera, Jerzego Chartowskiego w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Wieleba jest mocno związany ze Słupskiem. Wszak urodził się w 1950 roku w Lęborku, ale w Słupsku uczęszczał do szkoły średniej i pobierał pierwsze lekcje muzyki. Tu także żegnał swoich rodziców i rodzeństwo, gdy w roku 1984 wyjeżdżał z żoną i dzieckiem do Hamburga. W listopadzie 2011 roku, wraz z zespołem Poetic Jazz, wziął udział w Komeda Jazz Festival w Słupsku, festiwalu imieniem renomowanego na całym świecie polskiego kompozytora i pianisty jazzowego Krzysztofa Komedy (1931-1969), który powstał w roku 1995 z inicjatywy Leszka Kułakowskiego, również kompozytora i pianisty jazzowego. W roku 1978 Wieleba utworzył razem z Kułakowskim gdański zespół jazzowy Antiquintet, który istniał do roku 1981 a do którego należeli perkusista Józef Eliasz i saksofonista Antoni Śliwa. W trakcie przygotowań koncertu „Poetic Jazz Symphonic“ Wieleba ukończył zaocznie studia uzupełniające na kierunku Music Composition For Film and TV u Bena Newhouse’a, profesora kompozycji w Berklee School of Music. To właśnie on polecił mu Jerry Gatesa jako aranżera utworów do nowego programu. Dnia 12 kwietnia 2015 roku usłyszano ponownie koncert „Poetic Jazz Symphonic“ z Polską Filharmonią Sinfonia Baltica pod batutą Jarmołowicza i Gatesa, tym razem podczas Gdańskiego Festiwalu Muzycznego w hali koncertowej Polskiej Filharmonii Bałtyckiej im. Fryderyka Chopina w Gdańsku.
Album „Lech Wieleba – Poetic Jazz Symphonic“ to pierwszy dokument rejestrujący wspólne muzykowanie formacji jazzowej z klasyczną orkiestrą symfoniczną. Zasadniczo połączenie jazzu i muzyki klasycznej jest czymś niecodziennym, mówi Wieleba, „po prostu, czekaliśmy na dobry moment“. W tym samym wywiadzie, zapisanym na DVD, Bohdan Jarmołowicz dodaje, że współdziałanie orkiestry, grającej tradycyjnie według nut, z zespołem jazzowym, dla którego typowe są długie fazy improwizacji, było kreatywnym wyzwaniem. Od publiczności natomiast dochodzą głosy mówiące o tym, że utwory muzyczne Poetic Jazz uzyskały większą głębię a muzykę Lecha Wieleby można teraz przyjmować „z rozpostartymi ramionami“. Utwory zawarte w programie opowiadają krótkie historie z życia codziennego. Każdy wie, mówi Wieleba, jak to jest, gdy daremnie czeka się na telefon. Utwór „Waiting for the Call“ jest interpretacją tego właśnie nastroju. „Nikt nie cierpi deszczu“, twierdzi Wieleba, „lecz ja przypominam sobie pewien poranek w Prowansji. Po sześćdziesięciu dniach upału i suszy zaczęło nagle padać, delikatnie i w towarzystwie słońca. Nigdy wcześniej widok deszczu nie cieszył mnie tak bardzo, dlatego utwór ‚La Chanson de la Pluie‘ zadedykowałem deszczowi.“ „Dla Ireny“ i „Zbynio“ to utwory skomponowane w hołdzie Matce i bratu. „Tangeczko“, utwór we własnej aranżacji Wieleby, oraz „Blue Tango Nuevo“ są również dla mniej wtajemniczonych słuchaczy rozpoznawalne jako wariacje tanga. A kto chce, dzięki orkiestrze symfonicznej usłyszy także nawiązania do muzyki klasycznej. Z kolei w utworze pod tytułem „Mazur“ krajobraz Mazowsza znajduje wyraz w wywodzącym się z tego regionu tańcu ludowym, podobnie jak bieg Wełtawy w tańcu na wiejskim weselu Smetany. Natomiast utwór Wieleby „Elven Dance“ wydaje się być zainspirowany preludium Debussy’ego pod tytułem „Prélude à l’après-midi d’un faune“, co najmniej w początkowych jego sekwencjach, zanim jazzowa improwizacja nadaje utworowi nowej dynamiki.
Lech Wieleba studiował w klasie kontrabasu u Stanisława Rośka w obecnym Zespole Szkół Muzycznych w Gdańsku-Wrzeszczu. Kształcenie ukończył w roku 1977, po czym przez cztery lata koncertował w Państwowej Operze i w Filharmonii w Gdańsku. Od dłuższego czasu interesował się jednak jazzem. Już w roku 1975 wystąpił podczas zainaugurowanego dwa lata wcześniej Festiwalu Jazz Jantar w Gdańsku, jako członek zespołu amerykańskiego muzyka free jazzu Dona Cherry’ego (1936-1995). W roku 1980 w Warszawie wręczono mu Nagrodę Krzysztofa Komedy. W tym samym roku wraz z zespołem Antiquintet został zwycięzcą festiwalu Jazz nad Odrą we Wrocławiu i wystąpił na festiwalu Jazz Jamboree w Warszawie, najstarszym międzynarodowym festiwalu jazzowym w Polsce. Na przełomie lat 1982/83 wraz z założonym przez saksofonistę Ryszarda Miśka (1947-2010) Polskim Teatrem Instrumentalnym z Gdańska, wyruszył w trasę koncertową po Europie.
Po wyjeździe w roku 1984 do Hamburga Wieleba umocnił także swoją pozycję na scenie muzycznej w Niemczech. Z bardem Franzem Josefem Degenhardtem (1931-2011) nagrał trzy albumy CD - w roku 1986 „Junge Paare auf Bänken. Franz Josef Degenhardt singt Georges Brassens“ (Młode pary na ławkach. Franz Josef Degenhardt śpiewa Georgesa Brasensa), w roku 1987 „Da müssen wir durch“ (Musimy to przejść), w roku 1988 „Stationen“ (Stacje) - a na przełomie lat 1987/88 z Udo Lindenbergiem album „Hermine“; wszystkie ukazały się nakładem wytwórni Polydor. W roku 1987 był współautorem ścieżki dźwiękowej do dwuczęściowego dramatu dokumentalnego pod tytułem „Reichshauptstadt privat“ (Stolica Rzeszy od strony prywatnej) w reżyserii Horsta Königsteina. W tym samym roku nagrał z pochodzącym z Kalifornii zespołem Golden Bough płytę długogrającą z muzyką celtycką „Winding Road“, która ukazał się w wytwórni Arc Music. W roku 1993 wraz z Berndem von Ostrowskim (wibrafon), Hansem-Jörnem Brandenburgiem (fortepian) i Hansem-Peterem Stillerem (perkusja), tworząc z nimi formację The Classic Jazz Quartet, wydał płytę CD z „modern jazzem w połączeniu z klasyką“, nagraną w Lichtwarksaal (Sala [imienia Alfreda] Lichtwarka) w siedzibie Carl-Toepfer-Stiftung (Fundacja Carla Toepfera) w Hamburgu. Wieleba brał również udział w produkcjach musicali w Hamburgu, takich jak „Phantom der Oper“ (Upiór w operze), „Closer than Ever“ oraz „Fiddler on the Roof“ (Skrzypek na dachu). Przez sześć lat pracował u boku happenera i managera kultury André Hellera, między innymi w latach 1993-95 jako dyrektor muzyczny berlińskiego Wintergarten-Varietés podczas tras koncertowych po Niemczech, Szwajcarii i Austrii. W latach 1998 oraz 2002 razem z Witkiem Kornackim (klarnet) i Angelem Garcią Arnésem (gitara) w zespole Sureste Tango Trio nagrał płyty CD „Soledad“, „Pasión en Tango“ oraz „María de Buenos Aires“ z muzyką Astora Piazzolli. W latach między 1998 a 2005 odbył trasy koncertowe promujące płytę Sureste Tango Trio po wielu krajach Europy. Komponował muzykę do produkcji teatralnych, takich jak „La Musica“ Marguerite Duras w hamburskim Theatron oraz „Chawale“ w Teatrze przy Hechtplatz w Zurychu.
Od przełomu wieków XX i XXI Wielebę coraz częściej można było spotkać w Szwajcarii oraz w okolicach Jeziora Bodeńskiego. Na przykład w roku 2002 brał udział w produkcji teatralnej „Skrzypce Rotszylda“ Antoniego Czechowa w Théâtre La Fourmi w Lucernie. W roku 2002 występował także ze swoim programem Sureste Tango a w roku 2004 grał tanga, jazz i muzykę klezmerską w miejscowości La Chaux-de-Fonds położonej w zachodniej części Szwajcarii. Już w roku 1995 przygotował razem z urodzoną w Hamburgu aktorką Paulą Quast spektakl będący poetycko-muzycznym portretem pochodzącej z Galicji Zachodniej żydowskiej poetki Maschy Kaléko (1907-1975). Spektakl prezentowany był w krajach niemieckojęzycznych jeszcze do roku 2007.
Jednak od roku 2002 Wieleba skupiał swoją uwagę na nowym programie „Poetic Jazz“, w ramach którego w tym samym roku ukazał się album CD „Open The Heart“, nagrany na żywo w sali koncertowej rezydencji dla seniorów Augustinum w Aumühle koło Hamburga. Zawiera on pierwsze wersje utworów „Waiting for the Call“ i „La Chanson de la Pluie“ w wykonaniu zespołu w składzie: Jan-Peter Klöpfel - skrzydłówka, André Mornet - fortepian, Ali Husseini - perkusja oraz Lech Wieleba - kontrabas. „Cudowna lekkość wypełnia tę muzykę, opartą na źródłach jazzu, zabarwioną jesienno-pastelową melodyką słowiańskich muzyków i wielkiej sztuki klasyki“, pisał Christoph Pfister w swoim artykule w Allgäuer Zeitung z dnia 14.02.2003 roku. W roku 2005 zespół Poetic Jazz, częściowo w nowym składzie, koncertował między innymi w Düsseldorfie, Berlinie i Norymberdze.
W kwietniu 2005 roku kwartet gościł w Vario-Bar w szwajcarskiej miejscowości Olten na zaproszenie miejscowego towarzystwa Jazz in Olten. Silvano Luca Gerosa, do 2008 roku prezes towarzystwa a dziś pracujący dodatkowo jako członek zespołu redakcyjnego szwajcarskiego magazynu jazzowego Jazz 'n' more, pisał w zapowiedziach koncertu, że „[kwartet] łączy elementy klasyki i jazzu ze słowiańską melodyką, dzięki czemu powstaje niezwykle poruszająca muzyka o pięknej poetyckiej i lirycznej ekspresji“, i dalej bardziej szczegółowo: „W rzeczy samej, zespołowi Poetic Jazz nie straszne są wyjątkowo piękne, rozmarzone melodie, ale także melancholijne nastroje. Rzadko formacja jazzowa porusza tak emocjonalnie, tak do żywego. Z pewnością przyczynia się do tego wyjątkowy skład zespołu z Claasem Ueberschärem wprost lirycznie grającym na skrzydłówce. W perkusję uderza – mówiąc poprawniej - głaszcze ją – syn Wieleby, Paweł. Na szczególną uwagę zasługuje polski pianista Vladyslav Sendecki, znany jako członek formacji NDR Big Band, który grał z takimi sławami jak Jaco Pastorius, Joe Henderson czy Billy Cobham.“
W grudniu 2005 roku ukazał się album CD pod tytułem „Danzarina“, na którym ponownie grają Klöpfel na skrzydłówce, Vladyslav Sendecki na pianinie oraz Paweł Wieleba na perkusji. Album zawiera pierwsze wersje utworów „Dla Ireny“ i „Blue Tango Nuevo“. W kwietniu 2006 roku zespół Poetic Jazz gościł w berlińskim Museum Europäischer Kulturen (Muzeum Kultur Europejskich), z koncertem przygotowanym na finisaż wystawy „Polenbegeisterung. Deutsche und Polen nach dem Novemberaufstand 1830“ (w Polsce zaprezentowanej pod tytułem „Solidarność 1830. Niemcy i Polacy po Powstaniu Listopadowym“) oraz na obchody Roku Niemiecko-Polskiego 2005/06. Dnia 12 grudnia 2007 roku formacja wystąpiła z Koncertem Bożonarodzeniowym w hamburskiej Laeiszhalle. Program koncertu obejmował utwory z albumu „Danzarina“ uzupełniony o aranżacje muzyki Karola Szymanowskiego (1882-1937), polskiego kompozytora zmarłego 70 lat temu. W roku 2009 ukazała się płyta CD „Mazur“ a zespół Poetic Jazz zorganizował trasę koncertową promującą ich najnowszy produkt, nadając jej podtytuł „To poezja bez słów“, która odwiedziła małe miasta niemieckie jak Lippstadt, Rendsburg, Cloppenburg, Grefrath i Krefeld. W roku 2010 formacja koncertowała w miastach na terenie północnych Niemiec a także w zamku Seefeld w Górnej Bawaria oraz w zamku Rapperswil nad Jeziorem Zuryskim, gdzie wystąpiła z koncertem na zakończenie roku jubileuszowi z okazji 140-lecia Polenmuseum Rapperswil (Muzeum Polskie w Rapperswilu). Program zespołu w roku 2011 obejmował 10 koncertów na terenie Niemiec oraz udział w Komeda Jazz Festival w Słupsku. Na płycie „Mazur“ można usłyszeć Enno Dugnusa na fortepianie oraz pierwsze wersje utworów „Zbynio“ i „Elven Dance“.
Od najnowszego albumu „Poetic Jazz Symphonic“ zespół Poetic Jazz prezentuje się w składzie: Claas Ueberschär (skrzydłówka i trąbka), Enno Dugnus (fortepian), Paweł Wieleba (perkusja) i Lech Wieleba (kontrabas). Paweł Wieleba urodził się w 1981 roku w Gdańsku. Jego matka to pedagog muzyczna - Ewa Bautembach-Wieleba. Jako dziecko i nastolatek uczył się gry na pianinie i perkusji. Przez trzy lata uczęszczał do hamburskiej szkoły muzycznej Achtelik & Co, gdzie pobierał lekcje gry na perkusji u Robbiego Smitha i Lorenza Hoppego, stykając się z różnymi popularnymi stylami muzycznymi. Grał w wielu zespołach, by w końcu - poprzez grę w zespołach rockowych i funkowych - dotrzeć do jazzu. W roku 2009 ukończył studia muzykologii systematycznej na uniwersytecie w Hamburgu. Swoją pracę końcową poświęcił koncepcjom gry na perkusji. Enno Dugnus, rocznik 1959, ukończył w roku 1987 klasyczne studia w klasie fortepianu i trąbki na Musikakademie der Stadt Kassel (Akademia Muzyczna w Kassel), które rozpoczął w 1982 roku. Od roku 1991 żyje i pracuje w Hamburgu. Współpracował przy licznych produkcjach teatralnych, m. in. w teatrze w Lubece i w hamburskim Deutsches Schauspielhaus, był kierownikiem muzycznym spektakli w Altonaer Theater w Hamburgu i pracował w teatrach w Berlinie. Dugnus ma także własne trio, z którym wykonywał kompozycje Krzysztofa Komedy i rzadko graną muzykę brazylijską, między innymi w roku 2016 w hamburskim Bar Italia. Claas Ueberschär, urodził się w roku 1966, studiował w Hochschule für Musik und Theater (Wyższa Szkoła Muzyki i Teatru) w Hanowerze oraz w Folkwang Musikhochschule (Wyższa Szkoła Muzyki „Folkvang”) w Essen, gdzie w roku 1992 zdawał egzamin dyplomowy. W latach 1993-1995 uczęszczał do The New School i Mannes College of Music w Nowym Jorku jako stypendysta DAAD - Deutscher Akademischer Austauschdienst (Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej). Pod koniec lat 90. przeprowadził się do Hamburga i odtąd jest nierozłącznie związany z tamtejszą sceną jazzową. Również on ma swój zespół. Jest nim kwartet claasue4, którego członkiem jest między innymi urodzony w roku 1977 w Tychach pianista jazzowy Matthäus Winnitzki. W lutym 2016 roku ukazał się drugi album kwartetu.
Axel Feuß, kwiecień 2016 r.
Źródła:
www.poetic-jazz.com oraz liczne strony w ogólnoświatowej sieci.
Lechowi Wielebie i Simonie Louis dziękujemy za informacje i korekty.
Krystyna Danilecka-Wojewódzka / Andrzej Obecny: POETIC JAZZ symfonicznie na Festiwalu Pianistyki Polskiej, [w:] Moje Miasto, Numer 18 (269) Słupsk, 27.9.2014, www.mojemiasto.slupsk.pl
Silvano Luca Gerosa: Verträumt und melancholisch. Olten. Poetic Jazz gastiert in der Vario-Bar (Rozmarzenie i melancholia. Olten. Poetic Jazz gości w Vario-Bar), [w:] Oltener Tagblatt z 15.04.2005 r.
