KZ Mauthausen

Był to jedyny na terenie III Rzeszy obóz kategorii 3, co oznaczało zagładę przez pracę. Więźniowie byli zmuszani do pracy m.in. w kamieniołomach utworzonego po przyłączeniu Austrii do Niemiec Deutsche Erd- und Steinwerke GmbH. Zakład należał do SS i zajmował się wydobyciem materiałów budowlanych. Z robót przymusowych korzystały również inne zakłady, np. Bayer, Messerschmitt i Steyr-Daimler-Puch AG. Praca trwała od dziewięciu do jedenastu godzin dziennie oprócz niedziel. Wyżywienie było niewystarczające, a kary za najdrobniejsze przewinienia wyjątkowo brutalne. Do najokrutniejszych należała praca w karnym komandzie, gdzie przenoszono z kamieniołomu do obozu na plecach ważące do 50 kilogramów kamienie. Mordowano też więźniów, spychając ich w dół z wysokości 50 metrów. W ten sposób zginęli przede wszystkim holenderscy Żydzi. Od marca 1942 r. mordowano także przy użyciu gazu, którym uśmiercono ok. 35.000 ludzi. W lutym 1945 r. 500 osadzonym udało  się zbiec, zostali jednak szybko złapani, w czym pomogli również okoliczni mieszkańcy. Prawdopodobnie udało się przeżyć 11 uciekinierom, którzy mieli szczęście natrafić na życzliwych miejscowych.

Amerykanie wyzwolili obóz 5 maja 1945 r. przy pomocy delegata Czerwonego Krzyża Louisa Häfligera. Udało się uratować od 40 000 do 50 000 uwięzionych. Wśród ofiar KZ Mauthausen i jego podobozów było wielu uczestników powstania warszawskiego:

 

ANTOLAK JÓZEF ps. „Szczur”

* 15.7.1927 Błonie

† 24.4.1945

 

BARAN WACŁAW ps. „Grześ”

† 30.4.1945

 

BIBRICH STEFAN ps. „Szymański”

* 8.2.1907 Warszawa

† 12.11.1944

 

BUCZYŃSKI KAZIMIERZ plut. pchor. ps. „Sowa”

* 16.1.1911 Cepcewicze Wielkie

† 21.11.1944

 

CHABOWSKI WIKTOR ps. „Wierzba”

* 6.3.1899 Płock

† 18.5.1945

 

DĄBROWSKI JÓZEF WIESŁAW podchorąży ps. „Dąbrowa”

* 10.4.1906 Charków

† 1945

 

DĄBROWSKI BOGUSŁAW strz.

* 12.1.1925

† 14.2.1945

 

EJERMAN TEODOR st. sierż. ps. „Kotlarz”

* 26.5.1903 Warszawa

† 30.1.1945

 

ELZANOWSKI HENRYK

* 4.12.1923 Leśno

† w powstaniu lub 17.4.1945

 

GAWOR ZBIGNIEW kpr. pchor. ps. „Kropka”

* 3.9.1921 Żyrardów

† 6.2.1945

 

GOŁUCHOWSKI RYSZARD

* 27.11.1927

† 1945

 

GWIAZDA KAZIMIERZ kpr.

* 20.1.1895 Warszawa

† 3.2.1945

 

HERUBIN JÓZEF sierż. ps. „Cynk”

* 4.3.1911 Warszawa

† 7.12.1944

 

HOLTZ GUSTAW

* 9.3.1911 Warszawa

† 22.1.1945

 

JACHOWSKI WŁADYSŁAW ps. „Skalski”, „Wacław”

* 26.11.1906 Dylew

† 2.3.1945

 

JANC ZYGMUNT ps. „Legun”

* 5.3.1911 Nasielsk

† 4.2.1945

 

KAMIŃSKI ZYGMUNT

* 20.0.1900 Warszawa

† 30.1.1945

 

KONARSKI GUSTAW

* 20.1.1925 Warszawa

† 19.2.1945

 

KONTRYM BOGDANN strz. ps. „Andy”

* 21.9.1924 Wilanów

† 17.04.1945

 

KROPIELNICKI STANISŁAW ps. „Kropla”

 

KRZESZOWSKI FRANCISZEK ps. „Krzesiwo”

* 15.9.1904

† 21.1.1945

 

KRZYŻAGÓRSKI ALOJZY kpr.

* 19.5.1911

† 16.1.1945

 

KUK WŁODZIMIERZ ps. „Staszek”

* 23.3.1924 Warszawa

† 24.04.1945

 

KULPIŃSKI WACŁAW strażak

* 21.1.1905

† 29.4.1945

 

KUPIEC EUGENIUSZ ps. „Szczepan”

† 19.4.1945

 

KUROWSKI JAN strażak

* 22.8.1892 Zglechów

† 15.4.1945

 

LIPOWSKI WŁADYSŁAW plut. ps. „Olek”

† 24.4.1945

 

LIZURAJ-POMIOTOWSKI ZYGMUNT strz. ps. „Wojtek”

 

LOREK HENRYK kpr. ps. „Pająk”

* 5.8.1915 Żelazna (?)

† 24.4.1945

 

ŁADKOWSKI ZDZISŁAW kpr. ps. „Miecz”

* 1914

† 16.1.1945

 

MACIAŁEK BRONISŁAW strz. ps. „Drucik”

* 1.10.1922 Szewsko

† 28.11.1944

 

MATUSZEWSKI CZESŁAW ps. „Szybki”

* 1.11.1912

† 17.1.1945

 

MAZGAJSKI JÓZEF st. sierż. ps. „Drut”

* 23.3.1900 Żyrardów

 

MĄCZYŃSKI JERZY kpr. ps. „Modrzew”

 

MERLAK LUCJAN podharcmistrz strz. ps. „Łabęda”

* 23.8.1913 Kamieńsk

† 30.11.1944

 

MIŁKOWSKI ZYGMUNT pułk. ps. „Denhoff” „Wrzos”

* 30.10.1894 Zofiówka

† 6.4.1945

 

MUSIAŁ NARCYZ

* 29.10.1897  Warszawa

† 18.5.1945

 

NOWAK RYSZARD st. strz. ps. „Murzyn”

* 2.5.1925 Warszawa

† 13.5.1945

 

OBIESŁO KAZIMIERZ strz. ps. „Wiech”, „Kazik”

* 2.3.1907  Warszawa

† 7.5.1945

 

OGÓŁA RYSZARD ps. „Pajac”

* 9.9.1918 Warszawa

† 4.5.1945

 

PATKOWSKI JERZY

* 30.10.1919 Warszawa

† 30.1.1945

 

PAWLONKA JAN ps. „Bartek”

† 23.1.1945

 

PIASECKI JAN strz.

* 15.2.1903 Warszawa

† 26.11.1944

 

PIELAK MIECZYSŁAW strz.

* 27.6.1901

† 20.4.1945

 

PIEKARNIAK LEON strz. ps. „Leoniak”

* 12.6.1913 Warszawa

† 14.3.1945

 

PLADYS EUGENIUSZ strz. ps. „K-7”

* 1.9.1927 Warszawa

 

PORĘBSKI LEOPOLD chorąży ps. „Walenty”

* 2.12.1894

† 15.1.1945

 

PRAWICZ WŁADYSŁAW strz. ps. „Delfin”

* 4.6.1928 Warszawa

† 21.10.1945 po wyzwoleniu

 

PYSZKOWSKI JÓZEF ps. „Ziuk”

* 25.5.1903

† 29.12.1944

 

SPLETSTÖSSER ANTONI ppor. ps. „Reguła”

* 4.6.1901 Rosko

† 29.12.1944

 

STASZEWSKI WŁADYSŁAW kpr. ps. „Szary”

* 18.12.1925 Pabianice

 

SZABELAK BRONISŁAW st. sierż.

* 1897

† 10.1944

 

SZARUCH ANTONI ps. „Janek”

* 10.5.1889

† 22.2.1945

 

SZYMAŃSKI MARIAN strz. ps. „Bambus”

* 2.2.1916 Warszawa

† 23.3.1945

 

SZYMCZAK MIECZYSŁAW strz.

* 26.9.1923 Warszawa

† 29.3.1945

 

TURKOWSKI MARIAN strz. ps. „Turek”

 

VELTZE JERZY strz.

* 12.2.1924 Lwów

† 9.2.1945

 

VELTZE ZBIGNIEW ppor. ps. „Maria”

* 19.7.1913 Lwów

† 15.1.1945

 

WARDZIŃSKI CZESŁAW strz. ps. „Topór”

* 24.12.1913 Warszawa

† 4.4.1945

 

WASYLUK MARCIN ppor., rezerwista ps. „Bielski Marcin”

* 7.10.1902 Mokrany Stare

 

WIELĄDEK WŁADYSŁAW ps. „Stary”

* 3.2.1893

† 16.4.1945

 

WITEŃSKI WŁADYSŁAW strz. ps. „Baigieł”

* 19.6.1929 Warszawa

† 15.5.1945

 

WŁODARCZYK JAN

* 26.8.1909 Morsk

† 22.12.1944

 

WOJCIECHOWSKI FRANCISZEK

* 28.9.1891 Warszawa

† 26.4.1945

 

ZIELIŃSKI JERZY strz. ps. „Kalina”