Rafał Lemkin – twórca pojęcia „ludobójstwo“

Nędza u schyłku życia

Za swoją działalność Rafał Lemkin otrzymał aż 10 nominacji do Pokojowej Nagrody Nobla. W 1955 roku został odznaczony Krzyżem Zasługi na Wstędze Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec. Spełnienie życiowej misji nie przełożyło się jednak na sukces w życiu zawodowym. W latach 50-tych XX wieku Lemkin usilnie, lecz bezskutecznie, poszukiwał pracy. Utrzymywał się z gościnnych wykładów, stopniowo popadając w coraz większą biedę. Wciąż apelował o rozszerzenie pojęcia ludobójstwa na mordy popełniane w okresie pokoju. Wśród tego rodzaju czynów wymieniał m.in. spowodowaną w latach 1932-33 przez władze ZSRR klęskę głodu (Hołodomor) na Ukrainie, która doprowadziła do śmierci kilka milionów ludzi. Ostatnie lata swojego życia Rafał Lemkin spędził w całkowitej nędzy, pracując nad autobiografią „Nieoficjalny“. Nie udało mu się doczekać jej premiery. Lemkin zmarł na atak serca 28 sierpnia 1959 roku, wracając z wydawnictwa w Nowym Jorku, w którym omawiał publikację autobiografii. Książka wydana została dopiero w 2013 roku przez Yale University Press w opracowaniu Dony-Lee Frieze. Pierwsze polskie wydanie „Nieoficjalnego“ ukazało się w 2018 roku nakładem Instytutu Pileckiego z okazji 70. rocznicy Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa.
 

Monika Stefanek, kwiecień 2022 r.

Fragment wywiadu z Rafałem Lemkinem w jęz. angielskim dla telewizji CBS News:

https://www.youtube.com/watch?v=F57pgpr_jdw

Słuchowisko o Rafale Lemkinie w języku angielskim:

https://www.unmultimedia.org/avlibrary/asset/C904/C904/

Wirtualna wystawa Instytutu Pileckiego o Rafale Lemkinie w języku polskim:

https://instytutpileckiego.pl/pl/wystawy/wirtualne-wystawy/lemkin-swiadek-wieku-ludobojstwa