Johannes a Lasco

W Niemczech pamięć polskiego reformatora jest obecnie kultywowana w Bibliotece im. Jana Łaskiego (Johannes a Lasco Bibliothek) w Emden, bibliotece, która od 1995 roku znajduje się w miejscu jego działalności - w Wielkim Kościele w Emden. Nowoczesny budynek biblioteki jest wkomponowany w ruinę zniszczonego podczas II wojny światowej protestanckiego kościoła „Moederkerk“ (Kościół Matczyny, zdj. nr 6). Zbiory biblioteki obejmują dzieła sięgające aż do czasów Łaskiego. W 1559 roku prezbiter zboru reformowanego, Gerhard tom Camp, przekazał swój księgozbiór lokalnym duchownym, by mogli zagłębiać się w studia teologiczne. Początkowo biblioteka mieściła się w budynku prywatnym, a od powodzi w 1570 roku, zdziesiątkowany w jej wyniku księgozbiór przechowywano w Sali Konsystorialnej Wielkiego Kościoła. W 1574 zbiór wzbogaciła biblioteka Alberta Hardenberga, który siedem lat po śmierci Łaskiego, w 1567 roku, jako reformowany duchowny, został proboszczem Wielkiego Kościoła. Dzięki spuściznom teologów, zbiór biblioteczny w Emden rósł przez stulecia. W 1943 roku, w obawie przed bombardowaniami, został wywieziony z Wielkiego Kościoła. Dziś księgozbiór biblioteczny liczy 160 000 tytułów z dziedziny protestantyzmu reformowanego i historii religii wczesnego okresu nowożytnego oraz obejmuje liczne archiwalia i rękopisy.[27] Wśród nich znajdują się również rękopisy i pierwsze wydania publikacji Jana Łaskiego, a także jego portret z 1555 roku, który prawdopodobnie był inspiracją dla stworzenia miedziorytu sporządzonego dziesięć lat później przez Philipsa Galle‘a (zdjęcie tytułowe).[28] (c.d.n.)

Axel Feuß, listopad 2017 r.

Literatura przedmiotu:

1. Henning P. Jürgens, Jan Łaski 1499-1560. Europejczyk doby reformacji, tłum. Genowefa Olejnik, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2006 (wydanie niemieckie: Henning P. Jürgens, Johannes a Lasco, 1499-1560 – ein Europäer des Reformationszeitalters, seria wydawnicza biblioteki „Johannes-a-Lasco-Bibliothek, Große Kirche Emden“, nr 2, Wuppertal 1999).

2. Henning P. Jürgens, Johannes a Lasco. Ein Leben in Büchern und Briefen. Eine Ausstellung der Johannes a Lasco Bibliothek, katalog wystawy, Wuppertal 1999.

3. Henning P. Jürgens, Johannes a Lasco in Ostfriesland. Der Werdegang eines europäischen Reformators, [seria] Spätmittelalter und Reformation, Neue Reihe 18, Tybinga 2002.

4. Christoph Strohm (red.), Johannes a Lasco (1499-1560). Polnischer Baron, Humanist und europäischer Reformator. Beiträge zum internationalen Symposium vom 14.-17. Oktober 1999 in der Johannes a Lasco Bibliothek Emden, Tybinga 2000.

5. Orte der Reformation. Emden, nr 13, opracowanie: J. Marius J. Lange van Ravenswaay, Klaas-Dieter Voß i Wolfgang Jahn, Lipsk 2014.

6. J. Marius J. Lange van Ravenwaay, Zeugnisse großer Geschichte, [w:] Die fantastischen Vier, [dodatek gazety] Politik und Kultur - Dossier „Reformationsjubiläum Nr. 2“, Berlin 2017, s. 48 i nast.