Janina Kłopocka

Janina Kłopocka – twórczyni znaku Rodła

Biografia wybitnej artystki Janiny Kłopockiej, twórczyni „Rodła”, znaku graficznego Związku Polaków w Niemczech, jest przykładem złożonych losów Polaków w XX wieku. Śledząc koleje jej życia poznajemy historię pełnej wysiłku drogi ku ambitnemu zawodowi i możliwości twórczej kreacji, dostrzegamy trud pokonywania granic kulturowych, głębokie zaangażowanie na rzecz rodaków i ojczystego kraju, ale też bolesne doświadczenie egzystencji w czasach ekstremalnych zagrożeń. W biografii Kłopockiej znajdziemy też momenty rozczarowania sytuacją polityczną Polski i ograniczeniem jej suwerenności po 1945 r. Jednak, mimo pobytu w więzieniu stalinowskim, nie opuściła swego kraju, po raz kolejny podjęła wysiłek powrotu do artystycznej twórczości. Jej spuścizna dzisiaj nieco zapomniana, zasługuje na przypomnienie i popularyzację.

Janina Kłopocka urodziła się 18 sierpnia 1904 r. w Koźminie, niewielkim mieście w Wielkopolsce leżącym w połowie drogi między Berlinem a Warszawą. W przyszłości te miasta będą dla niej stałym punktem odniesienia, będzie przebywać w nich przez wiele lat, stale do nich wracać myślami. Jej rodzicami byli Jan Kłopocki (1879-1914), piekarz oraz Marianna z domu Niedźwiedzińska (1875-1961). Janina miał dwójkę młodszego rodzeństwa, Łucję oraz Mariana. Rodzina żyła bardzo skromnie, wreszcie ojciec nie mogąc znaleźć stałego, dobrze płatnego zatrudnienia w zawodzie wyjechał w 1907 r. do Berlina. Po roku, gdy osiągnął stabilne zarobki, ściągnął do stolicy Niemiec resztę rodziny. 

Kilkuletnia Janina stosunkowo szybko aklimatyzuje się w nowym środowisku, nawiązuje pierwsze znajomości i przyjaźnie. W 1911 roku rozpoczyna naukę w katolickiej szkole dla dziewcząt, którą kończy w 1921 roku (Bischof Dr. Assmansche Katholische Höhere Hochschule, w 1912 nazwę zmieniono na Scherings’ches Lyzeum). Wkrótce w rodzinie Kłopockich następują duże zmiany, które podkopują tak niedawno uzyskany w miarę bezpieczny byt. Wybucha Wielka Wojna, a jedną z jej ofiar będzie Jan Kłopocki, który jako poddany Hohenzollernów ginie w szeregach cesarskiej armii. Utrzymanie domu spada na matkę. 

Urodziłam się w Wielkopolsce – mówiła Kłopocka w jednym z wywiadów. Młodość spędziłam w Berlinie. Ojciec zginął na I wojnie, a to co osiągnęłam, zawdzięczam uporowi biednej, wspaniałej matki i... sobie. 

W niemieckim liceum, do którego uczęszczała Janina, Polek było niewiele. Jedną z jej bliskich koleżanek została córka polskiego polityka z Górnego Śląska, Wojciecha Korfantego, Elżbieta. Janina już w liceum zaczęła interesować się sztuką, namalowała pierwsze akwarelki, sportretowała siostrę. Jednym z jej ulubionych artystów był Albrecht Dürer. W czasie pobytu u rodziny Lissowskich w Michałowicach na Górnym Śląsku wykonała także inscenizacje do pokazu „żywych obrazów“ z przeszłości Polski. Matka przykładała dużą wagę do narodowego wychowania dzieci, starając się niwelować wpływ niemieckiej szkoły i otoczenia. W 1914 r. zapisała Janinę i jej siostrę, Łucję do berlińskiego gniazda Sokołów Polskich, a w 1923 roku Janina wstępuje do powstałego rok wcześniej Związku Polaków w Niemczech.