Menu toggle
Navigation

Polki i Polacy w Niemczech: Drogi ku widzialności

Magdalena Abakanowicz, Bambini, 1998. Widok wystawy w kościele św. Elżbiety, Berlin, Gallery Weekend 2015, Galerie ŻAK | BRANICKA, Berlin

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Grobowiec Królowej Richezy w Katedrze w Kolonii
  • Herby pary małżeńskiej Jerzego Bogatego księcia bawarskiego i księżnej Jadwigi na zamku w Burghausen.
  • Witraż w ratuszu miasta Landshut. Okno w głównym holu. Uwiecznieni są Jerzy Bogaty i księżna Jadwiga.
  • Philips Galle (1537-1612), Joannes Alasco, 1567.
  • Atanazy hr. Raczyński, 1826
  • Pałac Raczyńskich na Placu Królewskim w Berlinie (Königsplatz, około 1875 roku)
  • Empfang der Polen in Leipzig 1830
  • Trasy przemarszu powstańców listopadowych i niemieckich stowarzyszeń pomocy Polakom 1831-1833 (widok orientacyjny). H. Asmus, 1981. Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz
  • Pamiętne dni roku 1830, tablica pamiątkowa w dwunastu obrazach, wydawnictwo Johann Andreas Endter, Norymberga, 1830, kolorowy sztych
  • Okazjonalny znaczek Poczty Niemieckiej na jubileusz „175 lat demonstracji na zamku w Hambach” / „175 Jahre Hambacher Fest““
  • Ludwik Mierosławski (1814-1878)
  • Józef Ignacy Kraszewski ok. 1879 roku
  • Muzeum Kraszewskiego w Dreźnie
  • „Chopin w salonie Księcia Antona Radziwiłła w Berlinie“
  • Wiarus Polski vom 3. Juli 1907
  • Sachsengänger bei der Ankunft in Berlin, 1909
  • Titelseite der ersten Ausgabe von „Narodowiec“
  • Pracownia Alfreda Wierusza-Kowalskiego w Monachium, 1889 r.
  • Cesarz Wilhelm II i Adolf von Menzel w pracowni malarza Wojciecha Kossaka.
  • Róża Luksemburg podczas przemówienia na Międzynarodowym Kongresie Socjalistów w Stuttgarcie, sierpień 1907.
  • Helena i Stanisław Sierakowscy, zdjęcie ślubne, 1910 r.
  • Telegram ślubny z postaciami w strojach narodowych i kartuszem z Orłem Białym; druk wielobarwny, 1913
  • Roman Witold Ingarden, indeks Uniwersytetu Alberta Ludwiga w Fryburgu Badeńskim z wpisami Edmunda Husserla, 1916
  • "Pola Negri - unsterblich", Dokumentation von 2017

    Eine Filmdokumentation über Leben und Schaffen eines der größten Stummfilmstars in Deutschland polnischer Herkunft.
  • Drei Tage im November. Józef Piłsudski und die polnische Unabhängigkeit 1918"

    Von Magdeburg in die Unabhängigkeit Polens - ein Film über einen polnischen Mythos.
  • Domek na terenie twierdzy w Magdeburgu, w którym przebywał J. Piłsudski.
  • “Pałac Radziwiłłów”, widok na “Czerwony Salon” oraz palmiarnie budynku, około roku 1927.
  • Uroczystość religijna "Dni Wiary Ojców Naszych" w Hernie, 1930 r.
  • Werbeplakat für den Film Ich liebe alle Frauen (1935) mit Jan Kiepura
  • Dziennik Berliński
  • Rodzice Jankowscy z dziećmi w 1936 w Herne
  • Na robotach przymusowych w Niemczech, ok. 1943 r.
  • „Moda“ w Niederlangen (Emsland) w 1945 r.
  • Żołnierz polskiej 1. Dywizji Panzernej
  • Józef Szajna w Maczkowie (Haren) nad rzeką Ems, 1946 r.
  • Kaplica w obozie polskich dipisów Flossenbürg, 1947
  • Producent filmowy  Artur "Atze" Brauner.
  • Artur Brauner - Ein Jahrhundertleben zwischen Polen und Deutschland

    Eine Filmdokumentation über die legendäre Persönlichkeit des deutschen und internationalen Films.
  • Tadeusz Nowakowski, ok. 1950 r.
  • Teresa Nowakowski (101) rozmawia z synem Krzysztofem, Londyn 2019 r.

    Teresa Nowakowski (101) rozmawia z synem Krzysztofem, Londyn 2019 r.

    Teresa Nowakowski (101) rozmawia z synem Krzysztofem, Londyn 2019 r.
  • Boże Ciało na osiedlu dla polskich dipisów w Dortmundzie Eving, 1951 r.
  • Stefan Arczyński (z prawej) ze znajomym w Moskwie. Fotograf nieznany, 1956 r.
  • Mieczysław Wejman, „Der Schlaf ist Bruder des Todes“, Wildflecken, 1971
  • Marcel Reich-Ranicki w studiu niemieckiej telewizji ZDF Tytuł audycji: Z aktualnego powodu - Marcel Reich-Ranicki w rozmowie z Thomasem Gottschalkiem
  • Karol Broniatowski

    Mahnmal für die deportierten Juden Berlins, 1991
  • Historische Vereinsfahnen des Bundes der Polen in Deutschland in der St. Anna Kirche der Polnischen Katholischen Mission in Dortmund. Die Fahnen gehören zum Bestand der Porta Polonica.
  • Film "Narr und Nonne" - St. Ignacy Witkiewicz, Filmstudio Transform, reż Janina Szarek

    Film "Narr und Nonne" - St. Ignacy Witkiewicz, Filmstudio Transform, reż Janina Szarek
  • WURMLOCH/Tunel czasoprzestrzenny, 2008.

    Instalacja wideo w przestrzeni publicznej, konstrukcja stalowa, szkło, wideo, monitor, odtwarzacz płyt DVD, Ø = 100 cm, wys. = 110 cm. Copyright: Karina Smigla-Bobinski
  • Andrzej Wirth w swoim berlińskim mieszkaniu.
  • Wywiad z Leszkiem Żądło

    Wywiad z Leszkiem Żądło

    Wywiad z Leszkiem Żądło
  • Köln, Hohenzollernbrücke
  • ZEITFLUG - Hamburg

    Wszystkie filmy: © Stefan Szczygieł. Dzięki uprzejmości agencji Claus Friede*Contemporary Art, Hamburg.
  • Lech Wieleba

    am Kontrabass.
  • Empty Images, 2000/2006. Bild (Berlin), 12 stycznia 2006
  • Monika Czosnowska, Johanna
  • Polonia Dortmund 2012
  • W kolorze niebieskim, Małgosia Jankowska, 2015, akwarela, pisak na papierze, 100 x 150 cm.
  • Katarzyna Myćka
  • Der Planet von Susanna Fels

    Ein Kunstfilm von Susanna Fels mit den Fotos von u.a. Annette Hudemann, 2019.
  • Agata Madejska, RISE, 2018. Installation view, ∼ =, Impuls Bauhaus, Zeche Zollverein, Essen, 2019.
Magdalena Abakanowicz, Bambini, 1998
Magdalena Abakanowicz, Bambini, 1998. Widok wystawy w kościele św. Elżbiety, Berlin, Gallery Weekend 2015, Galerie ŻAK | BRANICKA, Berlin

Wędrujący ludzie

Ludzie od wieków wędrowali z polskich obszarów na tereny niemieckie. Jednak zazwyczaj nie były to masowe migracje, w przeciwieństwie do ruchów migracyjnych z zachodu na wschód, w przypadku których od pełnego średniowiecza wielkie grupy niemieckojęzycznej ludności napływały na wschodnie obszary Europy Środkowej w ramach tzw. Ostsiedlung (kolonizacja wschodnia). Na Zachód przemieszczali się głównie przedstawiciele elit. Wśród nich było kilka królewskich córek, najwięcej z dynastii Jagiellonów. Najbardziej znaną jest zapewne Jadwiga, córka króla Kazimierza IV Jagiellończyka, której ślub z księciem Bawarii-Landshut Jerzym Bogatym w 1475 zwieńczyło huczne wesele. 

Były też jednak inne powody migracji na Zachód: kupcy z ziem polskich – często Żydzi – odwiedzali wielkie miasta handlowe i targi we Wrocławiu czy Lipsku, a ci z Gdańska – często Niemcy – prowadzili swoje interesy w połowie Europy. Notabene, wiele gmin żydowskich działających w Pierwszej Rzeszy Niemieckiej, potocznie określanej jako „stara Rzesza“, utrzymywało ścisłe kontakty z bardziej ożywionymi ośrodkami żydowskimi na terenie państwa polsko-litewskiego. Za to na ziemiach niemieckich znajdowało się wiele ośrodków akademicko-naukowych, więc liczne rzesze polskich studentów udawały się do Kolonii, Heidelbergu, Lipska czy Królewca. Niejeden pochodzący z Polski uczony pozostawał w Rzeszy, jak na przykład Mateusz z Krakowa pełniący od 1405 do 1410 roku funkcję biskupa Wormacji, czy Jan Łaski (także Johannes a Lasco) działający w latach czterdziestych XVI w. jako organizator Kościoła protestanckiego we Fryzji Wschodniej. Szczytowy okres migracji polskich elit przypadł na lata 1697-1763, kiedy to dwaj saksońscy Wettynowie, August II oraz August III, zasiadali na polskim tronie a Drezno przyciągało polską szlachtę, polskich oficerów i mężów stanu a także polskich artystów. Jan Henryk Dąbrowski, który dorastał w Wojrowicach (niem. Hoyerswerda), zasłynął jako generał Napoleona.

W tym kontekście należy wymienić dwa obszary osadnictwa zasiedlone przez ludność polskojęzyczną, które później należały do Rzeczy Niemieckiej bądź Prus: Mazurzy w południowej części Prus, od XIV w. napływający z Mazowsza, oraz Polacy na Śląsku, którzy zdominowali przede wszystkim znaczne połacie Górnego Śląska.