Menu toggle
Navigation

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Haren przemianowany na Lwów, potem na Maczków, 1945 r.
    Haren przemianowany na Lwów
  • Haren jako Lwów
    Haren jako Lwów
  • 1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Niemczech
    1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Niemczech
  • 1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Niemczech
    1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Niemczech
  • 1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Niemczech
    1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Niemczech
  • 1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Maczkowie
    1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Maczkowie
  • 1.Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Maczkowie
    1.Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w Maczkowie
  • 1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w okolicach Maczkowa
    1. Polska Dywizja Pancerna gen. Maczka w okolicach Maczkowa
  • Polska flaga na wieży w Maczkowie (?)
    Polska flaga na wieży w Maczkowie (?)
  • Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
    Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
  • Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
    Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
  • Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
    Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
  • Gen. Bór-Komorowski z gen. Maczkiem
    Gen. Bór-Komorowski z gen. Maczkiem
  • Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
    Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków
  • Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków z gen. Maczkiem
    Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków z gen. Maczkiem
  • Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków z gen. Maczkiem
    Gen. Bór-Komorowski wizytuje Maczków z gen. Maczkiem
  • Szpital w Maczkowie
    Szpital w Maczkowie
  • Maczków z polskimi flagami
    Maczków z polskimi flagami
  • Zakład zegarmistrzowski w Maczkowie
    Zakład zegarmistrzowski w Maczkowie
  • Zrzeszenie Techników Polskich w Maczkowie
    Zrzeszenie Techników Polskich w Maczkowie
  • Polski Zarząd Miejski w Maczkowie
    Polski Zarząd Miejski w Maczkowie
  • Wydział Gospodarczy Zarządu Miejskiego
    Wydział Gospodarczy Zarządu Miejskiego
  • Wydział Kultury i Oświaty Zarządu Miejskiego
    Wydział Kultury i Oświaty Zarządu Miejskiego
  • Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa w Maczkowie
    Publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa w Maczkowie
  • Polska żołnierka w Oberlangen
    Polska żołnierka w Oberlangen
  • Polska żołnierka nadzoruje Niemców
    Polska żołnierka nadzoruje Niemców
  • Polska żołnierka z literaturą
    Polska żołnierka z literaturą
  • Pielęgniarki z polskiego szpitala w Maczkowie
    Pielęgniarki z polskiego szpitala w Maczkowie
  • Artykuł Tadeusza Nowakowskiego „Pożegnanie Maczkowa“

    Artykuł Tadeusza Nowakowskiego „Pożegnanie Maczkowa“ w „Orle Białym“ z 28. Czerwca 1947 r.
  • Przemarsz 1. Dywizji Pancernej przez Maczków
    Przemarsz 1. Dywizji Pancernej przez Maczków
  • Dokument powołania doktora Zygmunta Gałeckiego na pierwszego burmistrza Maczkowa
    Dokument powołania doktora Zygmunta Gałeckiego na pierwszego burmistrza Maczkowa
  • Dr Zygmunt Gałecki
    Dr Zygmunt Gałecki, pierwszy burmistrz Maczkowa
  • Polacy w Maczkowie
    Polacy w Maczkowie
  • „Oberlangówki” w Maczkowie
    „Oberlangówki” w Maczkowie
  • Polki w Maczkowie
    Polki w Maczkowie
  • Polacy w Maczkowie
    Polacy w Maczkowie
  • Polacy w Maczkowie
    Polacy w Maczkowie
  • Polacy w Maczkowie, zima 1945/1946
    Polacy w Maczkowie, zima 1945/1946
  • Polak w Maczkowie
    Polak w Maczkowie
  • Polacy w Maczkowie
    Polacy w Maczkowie
  • Kościół św. Marcina w Maczkowie
    Kościół św. Marcina w Maczkowie
  • Ślub na ok. sto polskich par
    Ślub na ok. sto polskich par
  • Polscy nowożeńcy przed kościołem św. Marcina w Maczkowie
    Polscy nowożeńcy przed kościołem św. Marcina w Maczkowie
  • Heiratsurkunde aus Maczków (Haren an der Ems) von Janina Maćkowska und Henryk Kacała
    Heiratsurkunde aus Maczków (Haren an der Ems) von Janina Maćkowska und Henryk Kacała
  • Polki w Maczkowie
    Polki w Maczkowie
  • Kantyna i świetlica w Maczkowie
    Kantyna i świetlica w Maczkowie
  • Maczków, 1945 r.
    Maczków, 1945 r.
  • Polak w Maczkowie, 1945 r.
    Polak w Maczkowie, 1945 r.
  • Polacy w Maczkowie, 1945 r.
    Polacy w Maczkowie, 1945 r.
  • Przemarsz harcerzy przez Maczków
    Przemarsz polskich harcerzy przez Maczków
  • Przemówienie gen. Klemensa Rudnickiego
    Przemówienie gen. Klemensa Rudnickiego
  • 1. Dywizja Pancerna w Maczkowie
    1. Dywizja Pancerna w Maczkowie
  • Ciężarówki UNRRA w Maczkowie
    Ciężarówki UNRRA w Maczkowie
  • Uczniowie polskiej szkoły w Maczkowie
    Uczniowie polskiej szkoły w Maczkowie
  • Uczniowie polskiej szkoły w Maczkowie
    Uczniowie polskiej szkoły w Maczkowie
  • Uczniowie polskiej szkoły w Maczkowie
    Uczniowie polskiej szkoły w Maczkowie
  • Wizytacja w polskiej szkole w Maczkowie
    Wizytacja w polskiej szkole w Maczkowie
  • Znak Związku Automobilistów Polskich na Obczyźnie w Maczkowie
    Znak Związku Automobilistów Polskich na Obczyźnie w Maczkowie
  • Nauczyciele i uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
    Nauczyciele i uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
  • Nauczyciele i uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
    Nauczyciele i uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
  • Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
    Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
  • Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
    Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
  • Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
    Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
  • Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
    Uczestnicy kursu zawodowego na prawo jazdy
  • Szkolny warsztat mechaniki samochodowej
    Szkolny warsztat mechaniki samochodowej
  • Szkolny warsztat mechaniki samochodowej w Maczkowie
    Szkolny warsztat mechaniki samochodowej w Maczkowie
  • Szkolny warsztat mechaniki samochodowej w Maczkowie
    Szkolny warsztat mechaniki samochodowej w Maczkowie
  • Szkolny warsztat nauki jazdy w Maczkowie
    Szkolny warsztat nauki jazdy w Maczkowie
  • Nauka jazdy w Maczkowie
    Nauka jazdy w Maczkowie
  • Kwestionariusz w sprawie repatriacji
    Kwestionariusz w sprawie repatriacji
  • Wyjazd Polaków z Maczkowa
    Wyjazd Polaków z Maczkowa
  • Wyjazd Polaków z Maczkowa
    Wyjazd Polaków z Maczkowa
  • Wyjazd Polaków z Maczkowa
    Wyjazd Polaków z Maczkowa
  • List dziękczynny polskich władz miasta Maczków do Paula Rousseau
    List dziękczynny polskich władz miasta Maczków do Paula Rousseau
  • „Akaczki“ w Maczkowie
    „Akaczki“ w Maczkowie
  • Polacy w Maczkowie
    Polacy w Maczkowie
  • Nauczyciele polskiej szkoły powszechnej w Maczkowie
    Nauczyciele polskiej szkoły powszechnej w Maczkowie
  • Nauczyciele polskiego gimnazjum i liceum w Maczkowie
    Nauczyciele polskiego gimnazjum i liceum w Maczkowie
  • Nauczyciele polskiego gimnazjum i liceum w Maczkowie (strona odwrotna)
    Nauczyciele polskiego gimnazjum i liceum w Maczkowie (strona odwrotna)
  • Program wieczoru satyrycznego „Wielkie Pranie w Maczkowie“

    Program wieczoru satyrycznego „Wielkie Pranie w Maczkowie“ z Archiwum Aleksandry Sękowskiej, 1946 r.
  • Humorystyczny wiersz „Klasa II a Liceum w Maczkowie“
    Humorystyczny wiersz „Klasa II a Liceum w Maczkowie“
  • Śpiewnik pieśni z Maczkowa z Archiwum Aleksandry Sękowskiej

    Śpiewnik pieśni z Maczkowa z Archiwum Aleksandry Sękowskiej, 1988 r.
  • Jednodniówka maturzystek i maturzystów z polskiego liceum w Maczkowie

    Jednodniówka maturzystek i maturzystów z polskiego liceum w Maczkowie z Archiwum Aleksandry Sękowskiej, 25, listopad 1946 r.
  • „Dziennik Informacyjny” z Maczkowa z Archiwum Aleksandry Sękowskiej

    „Dziennik Informacyjny” z Maczkowa z Archiwum Aleksandry Sękowskiej, 4. czerwiec 1946 r.
  • Obraz wykonany w Maczkowie przez „M.K.”
    Obraz wykonany w Maczkowie przez „M.K.”
  • Plakat Wydziału Oświaty i Kultury
    Plakat Wydziału Oświaty i Kultury
  • Legitymacja Norberta Gawrońskiego z Polskiego Gimnazjum i Liceum w Maczkowie
    Legitymacja Norberta Gawrońskiego z Polskiego Gimnazjum i Liceum w Maczkowie
  • Norbert Gawroński, autoportret wykonany w Maczkowie
    Norbert Gawroński, autoportret wykonany w Maczkowie
  • Zobowiązanie Norberta Gawrońskiego do służby ochotniczej w Polish Resettlement Corps
    Zobowiązanie Norberta Gawrońskiego do służby ochotniczej w Polish Resettlement Corps
  • Polacy w Maczkowie
    Polacy w Maczkowie
  • Powódź w Maczkowie w 1946 r.
    Powódź w Maczkowie w 1946 r.
  • Powódź w Maczkowie w 1946 r.
    Powódź w Maczkowie w 1946 r.
  • Powódź w Maczkowie w 1946 r.
    Powódź w Maczkowie w 1946 r.
  • In Zusammenarbeit mit "COSMO Radio po polsku" präsentieren wir Hörspiele zu ausgewählten Themen unseres Portals.

    Maczków. Polnische Enklave in Norddeutschland - Hörspiel von "COSMO Radio po polsku" auf Deutsch

    In Zusammenarbeit mit "COSMO Radio po polsku" präsentieren wir Hörspiele zu ausgewählten Themen unseres Portals.
  • Paradies auf Zeit - wie aus Haren Maczków wurde

    „Paradies auf Zeit – wie aus Haren Maczków wurde“: Ein neuer Film (2020) über die polnische Enklave in Deutschland, Maczków an der Ems 1945-1948.

Maczków. Polska enklawa w północnych Niemczech

Haren przemianowyny na Lwów, potem na Maczków, 1945
Haren przemianowyny na Lwów, potem na Maczków, 1945

Polacy w Emslandzie

 

W zajmowaniu północno-zachodniej części Niemiec (Emslandu) brała udział 1. Dywizja Pancerna im. Stanisława Maczka. Obszar ten, po zakończeniu działań wojennych wchodzący w skład brytyjskiej strefy okupacyjnej, był przez pewien czas zarządzany przez Polaków. Stąd określenie niekiedy się pojawiające „polska strefa okupacyjna w Niemczech". Chodziło o 6,5 tys. km kwadratowych, na których leżały powiaty Aschendorf, Meppen i Lingen oraz hrabstwa Bentheim, Bensbrück i Cloppenburg wraz ze znajdującymi się na tym terenie miejscowościami. 

Na obszarze zajętym przez wojska gen. Maczka znalazły się tysiące Polaków. Byli to przede wszystkim uwolnieni więźniowie obozów koncentracyjnych i jenieckich. Dużą grupę stanowili także robotnicy przymusowi. Wkrótce zaczęto nazywać ich „dipisami“ (od skrótu DP’s, displaced persons, osoby przemieszczone używanego w nomenklaturze administracji okupacyjnej Niemiec i organizacji pomocowych). 

„(Jako dipisów określano) osoby cywilne – głosiła jedna z definicji z listopada 1944 roku –, które wskutek wojny znalazły się poza swoim państwem i które chcą wrócić do kraju albo znaleźć nową ojczyznę, lecz nie mogą bez pomocy [z zewnątrz]“ (Lembeck, s. 38).

W połowie maja 1945 roku gen. Henry Crerar, dowódca 2. Korpusu Kanadyjskiego (w jego ramach służbę pełniła polska 1. DP), zaproponował głównodowodzącemu brytyjskich wojsk okupacyjnych, gen. Bernardowi Montgomery’emu wydzielenie części Emslandu i stworzenie na niej polskiej enklawy. Montgomery propozycję zaakceptował, a premier Wlk. Brytanii, Winston Churchill zlecił utworzenie z żołnierzy PSZ korpusu okupacyjnego. 

W Emslandzie w sierpniu 1945 roku przebywało zgodnie z szacunkami polskiego historyka Jana Rydla ok. 40 tys. dipisów i jeńców wojennych różnych narodowości. W większości byli to Polacy (po wyjeździe jeńców radzieckich i internowanych żołnierzy włoskich). Szacuje się, że odsetek obcokrajowców w Dolnej Saksonii, której częścią był Emsland, w listopadzie 1945 roku wynosił przeciętnie ok. 6%. 

Koncentracjatysięcy ludzi, często w złym stanie zdrowia, z wielkimi potrzebami materialnymi rodziła szereg problemów. By znaleźć miejsce dla przybywających usuwano z domów ludność niemiecką. W Esmlandzie działania takie rozpoczęto 19 maja 1945 roku. Tego też dnia burmistrz Haren, Hermann Wichers otrzymał nakaz ewakuacji miasta.