Menu toggle
Navigation

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 1: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 2: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 3: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 4: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 5: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 6: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 7: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 8: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 9: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 10: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 11: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 12: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 13: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 14: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 15: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 16: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 17: Bez tytułu, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18a: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18c: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18c: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 19: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 20: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 21: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 22: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 23: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 24: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 25: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 26: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 27: Bez tytułu, 2000
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 28: Drewniana tablica, 2001
  • Bez tytułu, 2001
    Zdj. nr 29: Bez tytułu, 2001
  • Bez tytułu, 2001
    Zdj. nr 30: Bez tytułu, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 31: Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 32: Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 33: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 34: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 35: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 36: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 37: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana kolumna, 2003
    Zdj. nr 38: Drewniana kolumna, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 39: Drewniana tablica, 2003
  • Drewniany sześcian, 2003
    Zdj. nr 40: Drewniany sześcian, 2003
  • Bez tytułu, 2003
    Zdj. nr 41: Bez tytułu, 2003
  • Hölzerne Tafel, 2003
    Abb. 42: Hölzerne Tafel, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 43: Drewniana tablica, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 44: Drewniana tablica, 2003
  • Bez tytułu, 2004
    Zdj. nr 45: Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2004
    Zdj. nr 46: Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 47: Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 48: Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 49: Bez tytułu, 2005
  • Sztuka w przestrzeni publicznej, 2005
    Zdj. nr 50: Sztuka w przestrzeni publicznej, 2005
  • Bez tytułu, 2006
    Zdj. nr 51: Bez tytułu, 2006
  • Drewniana tablica, 2006
    Zdj. nr 52: Drewniana tablica, 2006
  • Orońsko, 2006
    Zdj. nr 53: Orońsko, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 54: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 55: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 56: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 57: Obiekt z drewna, 2006
  • Drewniana tablica, 2007
    Zdj. nr 58: Drewniana tablica, 2007
  • Bez tytułu, 2007
    Zdj. nr 59: Bez tytułu, 2007
  • Obiekt z drewna, 2008
    Zdj. nr 60: Obiekt z drewna, 2008
  • Obiekt z drewna, 2008
    Zdj. nr 61: Obiekt z drewna, 2008
  • Drewniana tablica, 2009
    Zdj. nr 62: Drewniana tablica, 2009
  • Drewniana tablica, 2009
    Zdj. nr 63: Drewniana tablica, 2009
  • Hölzerne Tafel, 2010.
    Abb. 64: Hölzerne Tafel, 2010
  • Bez tytułu, 2010
    Zdj. nr 65: Bez tytułu, 2010
  • Drewniana tablica, 2010
    Zdj. nr 66: Drewniana tablica, 2010
  • Chilehaus five lines, 2011
    Zdj. nr 67: Chilehaus five lines, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 68: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 69: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 70: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2012
    Zdj. nr 71: Drewniana tablica, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72a: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72b: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72c: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Drewniana tablica, 2012
    Zdj. nr 73: Drewniana tablica, 2012
  • Wooden Panel, 2013
    Zdj. nr 74: Wooden Panel, 2013
  • Hölzerne Tafel, 2013
    Abb. 75: Hölzerne Tafel, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 76: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 77: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 78: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 79: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 80: Drewniana tablica, 2013
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 81: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 82: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 83: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 84: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 85: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 86: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 87: Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 88: Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 89: Obiekt z drewna, 2015
  • Drewniana tablica, 2016
    Zdj. nr 90: Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2016
    Zdj. nr 91: Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2017
    Zdj. nr 92: Drewniana tablica, 2017
  • Obiekt z drewna, 2017
    Zdj. nr 93: Obiekt z drewna, 2017
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 94: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 95: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 96: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 97: Sammlung de Weryha, Hamburg

Jan de Weryha-Wysoczański

Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001.
Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001, różne drewno, gwoździe, 412 x 216 x 18 cm. Fotografia wykonana w 2014 roku w siedzibie Sammlung de Weryha w Hamburgu.

Zrealizowany w 1999 roku Pomnik Polaków Deportowanych z Powstania Warszawskiego 1944 roku dla Miejsca Pamięci Obozu Koncentracyjnego Neuengamme (KZ-Gedenkstätte Neuengamme, zdj. nr 18a-c), wykonany przez Weryhę z trzydziestu surowo obciosanych granitowych bloków ustawionych rzędami na powierzchni składającej się z wypolerowanych płyt, wprawdzie sprawia wrażenie pracy opartej na założeniach land artu, jest jednak dziełem sztuki pomnikowej. Pojedyncze granitowe bloki symbolizują „różnorodność i indywidualność“ ludzkich jednostek, z kolei ich regularny układ kompozycyjny jest symbolem „totalitarnego, perfekcyjnie zorganizowanego aparatu“ nazistowskiej dyktatury. Prowadząca do pomnika i wyłożona granitowym kruszywem ścieżka obrazuje drogę, „którą skazani na zagładę musieli przebyć“.[11] Pomnik przypomina prace Rückriema co najwyżej materiałem, z którego jest wykonany. Istotniejszym jest jednak fakt, że w przeciwieństwie do innych krajów socjalistycznych, w Polsce, już w połowie lat 60 XX w., tworzenie abstrakcyjnej sztuki pomnikowej w podobnie historycznie obciążonych miejscach było możliwe. I tak, w roku 1964 Franciszek Duszeńko, Adam Haupt i Franciszek Strynkiewicz stworzyli Pomnik Pamięci Ofiar Obozu Zagłady w Treblince. Jego głównym elementem jest pole, na którym twórcy ustawili w rzędach trzy tysiące surowo obrobionych kamiennych bloków mających pozwolić odczuć „ponadczasowość trwania“ pamięci oraz „tragiczną obecność tłumów ludzi idących na śmierć.“[12]  

Przy okazji indywidualnej wystawy prac Jana de Weryhy, która miała miejsce w katowickiej Galerii Szyb Wilson w 2005 roku, Jan Stanisław Wojciechowski, rzeźbiarz i profesor antropologii kultury w Warszawie, zwrócił uwagę na to, że w Polsce lat siedemdziesiątych, czyli za czasów studiów Weryhy, międzynarodowa sztuka nowoczesna wzbudzała zarówno w akademiach sztuki jak i w galeriach szerokie zainteresowanie. Przede wszystkim młodzi artyści bez żadnych oporów adoptowali różne trendy sztuki współczesnej do swoich potrzeb. Sięgali po najlepsze przykłady konceptualizmu, minimal artu, performace‘u i nowych mediów, by je następnie wzbogacać o indywidualne motywy, przenosić w inne polityczne i antropologiczne konteksty oraz by zwrócić się ku nowym materiałom czy naturze: „Jan de Weryha-Wysoczański wyjechał z Polski z bagażem europejskich wartości intelektualnych i artystycznych.“[13]

Przy okazji tej samej wystawy w hali byłej kopalni w Katowicach, Wojciechowski suponował, że prezentując swój wgląd w Naturę w świadomym kontraście do świata techniki lub świata „późnej nowoczesności“, czyli świata globalizacji, rozpędzonej konsumpcji i świata algorytmów, Weryha polemizuje w swej sztuce z „pozycji romantycznej“.[14] To z kolei, zbliża go do instalacji artystycznej, tradycyjnie reagującej na zastane lub świadomie wybrane przestrzenie. Również Aleksandra Warchoł, w swojej pracy magisterskiej napisanej w 2011 roku na Politechnice Radomskiej im. Kazimierza Pułaskiego stwierdza, że Weryha poza drewnianymi obiektami, tworzy także „aranżacje przestrzeni“.[15]

Wprawdzie hala w Katowicach służyła artyście tylko jako przestrzeń wystawowa, jednak można znaleźć także argumenty na to, że niektóre instalacje stanowią jego świadomą reakcję na przestrzeń. Dotyczy to tych przypadków, w których umieścił on bloki lub okrągłe plastry drewna w futrynach lub w ściennych wnękach (zdj. nr 3, 9, 48), ułożył je na podłożu w świadomej harmonii z architekturą wnętrza (zdj. nr 6, 17, 59) lub między zastane we wnętrzu elementy architektoniczne (zdj. nr 8, 14). Dotyczą tego również wspomniane „Obiekty w drewnie“ umieszczone w kątach pomieszczeń, wzdłuż ścian lub wokół filarów (zdj. nr 7, 54, 55, 65), czy też prace „bez tytułu“ wykonane z drewien ustawionych lub ułożonych przy fragmentach ścian (zdj. nr 11, 30). Efemerycznymi instalacjami in situ, jak możny by to dziś powiedzieć, konkretnie współgrającymi z architekturą, były zarówno praca na planie krzyża z krótkich kłód brzozowych zrealizowana na cele wystawy „Objawienia w drewnie“ w 2006 roku w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (zdj. nr 53), jak i praca określona przez samego artystę jako „tymczasowe doświadczenie przestrzeni“ pod tytułem „Chilehaus five lines“, która składała się z elementów brzozowego pnia, ułożonych na podłożu w pięciu równoległych liniach wijących się przez pomieszczenia hamburskiego Chilehaus, zaprezentowana w 2011 roku w ramach wydarzenia Hamburg Art Week (zdj. nr 67).

 

 

[11] Wywiad Helgi König z Janem de Weryhą z 2015 roku (patrz przypis 7 powyżej).

[12] Wojciech Skrodzki, [w:] Andrzej Osęka, Wojciech Skrodzki, Współczesna rzeźba polska, Warszawa 1977, s. 30.
[13] Jan Stanisław Wojciechowski, 2005, s. 4/8 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 1).
[14] Tamże, s. 7/11 (na stronie artysty, s. 4).
[15] Aleksandra Warchoł, 2011, s. 10 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 10.