Menu toggle
Navigation

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 1: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 2: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 3: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 4: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 5: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 6: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 7: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 8: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 9: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 10: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 11: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 12: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 13: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 14: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 15: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 16: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 17: Bez tytułu, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18a: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18c: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18c: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 19: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 20: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 21: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 22: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 23: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 24: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 25: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 26: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 27: Bez tytułu, 2000
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 28: Drewniana tablica, 2001
  • Bez tytułu, 2001
    Zdj. nr 29: Bez tytułu, 2001
  • Bez tytułu, 2001
    Zdj. nr 30: Bez tytułu, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 31: Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 32: Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 33: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 34: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 35: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 36: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 37: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana kolumna, 2003
    Zdj. nr 38: Drewniana kolumna, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 39: Drewniana tablica, 2003
  • Drewniany sześcian, 2003
    Zdj. nr 40: Drewniany sześcian, 2003
  • Bez tytułu, 2003
    Zdj. nr 41: Bez tytułu, 2003
  • Hölzerne Tafel, 2003
    Abb. 42: Hölzerne Tafel, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 43: Drewniana tablica, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 44: Drewniana tablica, 2003
  • Bez tytułu, 2004
    Zdj. nr 45: Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2004
    Zdj. nr 46: Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 47: Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 48: Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 49: Bez tytułu, 2005
  • Sztuka w przestrzeni publicznej, 2005
    Zdj. nr 50: Sztuka w przestrzeni publicznej, 2005
  • Bez tytułu, 2006
    Zdj. nr 51: Bez tytułu, 2006
  • Drewniana tablica, 2006
    Zdj. nr 52: Drewniana tablica, 2006
  • Orońsko, 2006
    Zdj. nr 53: Orońsko, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 54: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 55: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 56: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 57: Obiekt z drewna, 2006
  • Drewniana tablica, 2007
    Zdj. nr 58: Drewniana tablica, 2007
  • Bez tytułu, 2007
    Zdj. nr 59: Bez tytułu, 2007
  • Obiekt z drewna, 2008
    Zdj. nr 60: Obiekt z drewna, 2008
  • Obiekt z drewna, 2008
    Zdj. nr 61: Obiekt z drewna, 2008
  • Drewniana tablica, 2009
    Zdj. nr 62: Drewniana tablica, 2009
  • Drewniana tablica, 2009
    Zdj. nr 63: Drewniana tablica, 2009
  • Hölzerne Tafel, 2010.
    Abb. 64: Hölzerne Tafel, 2010
  • Bez tytułu, 2010
    Zdj. nr 65: Bez tytułu, 2010
  • Drewniana tablica, 2010
    Zdj. nr 66: Drewniana tablica, 2010
  • Chilehaus five lines, 2011
    Zdj. nr 67: Chilehaus five lines, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 68: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 69: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 70: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2012
    Zdj. nr 71: Drewniana tablica, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72a: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72b: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72c: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Drewniana tablica, 2012
    Zdj. nr 73: Drewniana tablica, 2012
  • Wooden Panel, 2013
    Zdj. nr 74: Wooden Panel, 2013
  • Hölzerne Tafel, 2013
    Abb. 75: Hölzerne Tafel, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 76: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 77: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 78: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 79: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 80: Drewniana tablica, 2013
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 81: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 82: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 83: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 84: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 85: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 86: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 87: Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 88: Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 89: Obiekt z drewna, 2015
  • Drewniana tablica, 2016
    Zdj. nr 90: Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2016
    Zdj. nr 91: Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2017
    Zdj. nr 92: Drewniana tablica, 2017
  • Obiekt z drewna, 2017
    Zdj. nr 93: Obiekt z drewna, 2017
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 94: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 95: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 96: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 97: Sammlung de Weryha, Hamburg

Jan de Weryha-Wysoczański

Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001.
Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001, różne drewno, gwoździe, 412 x 216 x 18 cm. Fotografia wykonana w 2014 roku w siedzibie Sammlung de Weryha w Hamburgu.

Dla twórców z ugrupowania De Stijl i przedstawicieli wczesnego konstruktywizmu fenomen materialności nie był przedmiotem zainteresowania. W Niemczech wykorzystywanie naturalnych materiałów we współczesnej sztuce przemysłowej odnosiło się tylko do sztuki użytkowej, czyli do rzemiosła artystycznego, i w tym zakresie było dyskutowane i propagowane na forum założonego w 1907 roku Niemieckiego Związku Twórczego (Deutscher Werkbund). W Europie Zachodniej tworzenie obiektów jako dzieł sztuki rozpoczęło się około 1916 roku; początkowo był to powolny proces, który przebiegał od odkrytej przez przedstawicieli dadaizmu techniki kolażu, przez asamblaże Kurta Schwittersa, określane przez niego samego jako „MERZ-Bilder“, aż po jego przedmiotowo-architektoniczne kolaże, jak na przykład rozpoczęty w 1923 roku projekt wnętrza pod nazwą „Merzbau“. Konstruktywistyczne rzeźby, w których materiał nabierał nowego znaczenia, powstawały już o wiele wcześniej w Moskwie, gdzie od 1914 roku, Włodzimierz Tatlin tworzył trójwymiarowe, zawieszane w pomieszczeniach wystawowych „reliefy narożne“ i „kontr-reliefy“, początkowo jeszcze ściśle nawiązujące do futuryzmu i suprematyzmu. Wykonywał je ze znalezionych materiałów, takich jak drewno, żelazo, cynk, skóry i druty metalowe, propagując ideę „kultury materiału“.

Z kolei Aleksander Rodczenko i El Lissitzky, będąc pod wpływem rewolucji październikowej, pracowali nad inspirowanymi formami geometrycznymi obiektami w duchu konstruktywizmu, które miały być „bezprzedmiotowe w materialnym świecie“. Emigranci z Moskwy, Naum Gabo i jego brat Antoine Pevsner, wywieźli te pomysły do Berlina i Paryża, zaś Katarzyna Kobro do Warszawy, dokąd wyemigrowała w 1922 roku. Jako namiastkę nowoczesnego świata wprowadzili oni do rzeźby gładkie, przemysłowo wytwarzane i formowane materiały, takie jak szkło akrylowe, blachę stalową oraz szkło i drewno przemysłowe, o geometrycznych formach i czystych kolorach. Od 1919 roku Państwowy Bauhaus (Das Staatliche Bauhaus) w Weimarze i Dessau oferował platformę dyskusyjno-edukacyjną na temat wszystkich nurtów konstruktywizmu, tych byłych i tych aktualnych, i propagował stosowanie ich założeń we wszystkich dziedzinach życia. Do dziś konstruktywizm znajduje oddźwięk w wielu dziedzinach sztuki i naszego życia codziennego.

W Polsce, po pierwszych pracach konstruktywistycznych Henryka Stażewskiego oraz po założeniu przez niego w 1924 roku wraz z Henrykiem Berlewim i Władysławem Krzemińskim (od 1920 roku mąż Katarzyny Kobro) grupy Blok, ukształtowała się własna tradycja konstruktywizmu, która wprawdzie nawiązywała do europejskiej tradycji nurtu, lecz na Zachodzie prawie w ogóle nie została zauważona. W jej kontynuacji, w latach 60. i 70. XX w., pojawiła się następująca po konstruktywizmie „neo-awangarda“, w dziedzinie rzeźby reprezentowana przez Edwarda Krasińskiego, w grafice przez Zofię Artymowską i Jerzego Grabowskiego a w malarstwie i sztuce obejmującej filmy, video i obiekty, przez Józefa Robakowskiego i Ryszarda Waśkę. Obecnie młode polskie, częściowo pracujące w Niemczech artystki, jak Natalia Stachon i Marlena Kudlicka, odnoszą się w swojej twórczości do pierwszego pokolenia konstruktywistycznej awangardy w Polsce.

Początkowo Weryha stosował formy geometryczne w odniesieniu do sposobu ułożenia prac na podłożu (zdj. nr 14, 16, 26, 29), później do kształtu wolnostojących obiektów, jak w przypadku „Drewnianej kolumny“ (Hölzerne Säule, zdj. nr 38), „Drewnianego sześcianu“ (Hölzerner Kubus, zdj. nr 40) i stożkowatego „Obiektu z drewna“ (Hölzernes Objekt, zdj. nr 93), aż w końcu odnaleźć je można w wewnętrznych strukturach jego „Drewnianych tablic“ (Hölzerne Tafeln, zdj. nr 78, 91, 92). Surowe i regularne struktury tych prac nawiązują jednak także do sztuki konkretnej, która pojawiła się po konstruktywizmie. Wprowadzona przez van Doesburga i kontynuowana przez przedstawicieli założonej w 1929 roku w Paryżu grupy Art concret, w latach 40. XX w. doczekała się obowiązującej do dziś podstawy teoretycznej, nad którą Szwajcarzy Max Bill i Richard Paul Lohse pracowali od 1936 roku. Podczas, gdy początkowo Bill dopuszczał jedynie ściśle matematyczne i geometryczne systemy jako podstawę „subiektywnych form“ w sztuce, w latach sześćdziesiątych zezwalał na stosowanie ujętych statystycznie, harmonijnych podziałów oraz regularnych układów i „porządków“ formalnych. Z kolei Lohse od lat 40. XX w. zajmował się badaniem „seryjnych“ i „modularnych porządków“ kompozycji, które propagował jeszcze w latach osiemdziesiątych.[1]

 

 

[1] Richard Paul Lohse: Modulare Ordnungen (1985), Serielle Ordnungen (1985), [w:] Richard Paul Lohse 1902-1988, katalog wystawy, Wilhelm-Hack-Museum, Ludwigshafen 1992, s. 18 i nast. oraz s. 21 i nast.