Menu toggle
Navigation

Jan de Weryha-Wysoczański

Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001, różne drewno, gwoździe, 412 x 216 x 18 cm. Fotografia wykonana w 2014 roku w siedzibie Sammlung de Weryha w Hamburgu.

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
  • Drewniana tablica, 2001
  • Bez tytułu, 2001
  • Bez tytułu, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana kolumna, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
  • Drewniany sześcian, 2003
  • Bez tytułu, 2003
  • Hölzerne Tafel, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
  • Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
  • Sztuka w przestrzeni publicznej, 2005
  • Bez tytułu, 2006
  • Drewniana tablica, 2006
  • Orońsko, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
  • Drewniana tablica, 2007
  • Bez tytułu, 2007
  • Obiekt z drewna, 2008
  • Obiekt z drewna, 2008
  • Drewniana tablica, 2009
  • Drewniana tablica, 2009
  • Hölzerne Tafel, 2010.
  • Bez tytułu, 2010
  • Drewniana tablica, 2010
  • Chilehaus five lines, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Drewniana tablica, 2012
  • Wooden Panel, 2013
  • Hölzerne Tafel, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
  • Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
  • Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2017
  • Obiekt z drewna, 2017
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001.
Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001, różne drewno, gwoździe, 412 x 216 x 18 cm. Fotografia wykonana w 2014 roku w siedzibie Sammlung de Weryha w Hamburgu.

W pracach Weryhy dopatrywano się nawet związków z nurtami artystycznymi lat 70 XX., takimi jak akcjonizm czy happening.[16] Polski rzeźbiarz Jerzy Bereś od 1968 roku występował także jako autor akcji, wprowadzając do wydarzeń o charakterze rytualnym, happeningów i perfomance‘ów, inspirowane etnografią drewniane asamblaże czy wręcz dadaistyczne wehikuły lub wykorzystując w swoich skierowanych przeciwko niszczeniu Natury akcjach materiały znalezione w naturze, które dziesiątki lat później można było zobaczyć na wystawach jako oddzielne obiekty. Po spektaklach i happeningach Tadeusza Kantora, od 1961 roku posługującego się w swoich scenografiach „biednymi“ i „niskimi“ rekwizytami służącymi jako nośniki czystej realności, pozostały asamblaże, jak na przykład seria jego „Ambalaży“, zaś z happeningów Edwarda Krasińskiego przeładowane znaczeniami i „wyzwalające energię“ obiekty o tendencjach konstruktywistycznych. Również te obiekty trafiły później na wystawy, do galerii i muzeów, podobnie jak było to w przypadku licznych obiektów Josepha Beuysa, które po jego akcjach artystycznych zostały przechowane i dzięki temu przybrały charakter autonomicznego dzieła sztuki. Jan de Weryha wprawdzie nie tworzył ani akcji artystycznych, ani happeningów, ani performance‘ów, ale niektóre jego prace, przede wszystkim te, które w mozolnej, mrówczej pracy umieszczał na podłożu, zwłaszcza biorąc pod uwagę chropowatość materiału i zastosowanie materiałów znalezionych w naturze, wydają się być wynikiem złożonych procesów twórczych.

Wojciechowski, chyba jako pierwszy, wskazał, że Weryha w niektórych ściennych obiektach układa użyte drewno jak książki, tworząc w ten sposób „potężne, tajemnicze ‚biblioteki‘“ (zdj. nr 32, 35, 45, 46).[17] W tym samym [2005] roku Galeria Sztuki Patio w Łodzi zaprezentowała wystawę pokazującą prace ułożone na podłodze i wolnostojące obiekty, nadając jej trafny tytuł „Drewno-archiwum“. Z kolei wystawa w Gdańskiej Galerii Miejskiej w 2009 roku nosiła tytuł „Tabularium“, nawiązujący do używanego w Starożytnym Rzymie pojęcia oznaczającego pomieszczenia i budynki, które służyły do przechowywania dokumentów i archiwaliów. W katalogu do łódzkiej wystawy Urszula Usakowska-Wolff stwierdza, że niektóre „Drewniane tablice“ wyglądają z bliska jak XVIII-wieczne biblioteki drewna, jak ksyloteki, zaś prace składające się z tysięcy kawałków może nawet kilkusetletniego drewna stanowią „jedyne w swoim rodzaju archiwum bezczasowej czasowości“.[18] Przy okazji wystawy w Gdańsku Grażyna Tomaszewska-Sobko napisała o pracach Weryhy, że są one próbą „zarchiwizowania materiału wywodzącego się ze świata natury“, z kolei według Katarzyny Rogackiej-Michels w ich przypadku „nasuwa się skojarzenie obcowania z morfologią lub archiwum drewna.“[19]

Te konotacje dotyczące twórczości Jana de Weryhy znajdują także odpowiednik w sztuce XX w. W latach 70., działający po okresie postminimalizmu a także arte povera artyści, zaczęli zabezpieczać ślady i zbierać relikty życia prywatnego i społecznego. Nikolaus Lang gromadził znalezione przedmioty po zmarłych, Christian Boltanski pozostałości swojego dzieciństwa a Raffael Rheinsberg rzeczy stanowiące spuściznę po różnych procesach przemysłowych. W ten sposób powstały „archiwa“ i „inwentarze“ w formie prac ułożonych na podłożu, w szafach i regałach, a w przypadku Boltanskiego nawet fikcyjne archiwa składające się z opisanych ale pustych metalowych pudełek. Wszystko to miało służyć przedstawieniu ludzkich losów i zachowaniu pamięci o tych ludziach. Weryha, wprost przeciwnie, ani systematycznie nie gromadził stosowanego przez siebie materiału, ani nie prezentował go w sposób dydaktyczny czy seryjny. Jego artystyczne przemyślenia koncentrują się na procesach zgłębiania materiału oraz „zrozumienia jego struktury oraz prób pojęcia jego istoty“. Za pomocą jak najmniejszej ingerencji w materiał, artysta próbuje zmienić go tak, by nie utracił własnej tożsamości, i jak sam mówi, właśnie takim działaniem pragnie celebrować „archaiczność drewna“.[20] W ciągu kilkudziesięciu lat pracy powstało coś na miarę „archiwum“, a raczej muzealnej kolekcji jego dzieł, miejsce, którego logicznym efektem jest to, iż można w nim poznać bogactwo postaci drewna oraz poszczególne etapy pracy artysty.

Jak widać, patrząc z perspektywy minionych dwudziestu lat jego twórczości, nie tylko pojęcie „archiwum“, lecz także przytoczone związki jego prac z wcześniejszymi nurtami sztuki współczesnej są dla ich interpretacji jedynie przemijającą hipotezą. Weryha wykorzystuje cały arsenał sztuki współczesnej, jej rozgałęzione trendy - polskie, niemieckie i międzynarodowe, wybierając z nich te, które dają mu możliwość obiektywnego przedstawienia wykorzystywanego przez siebie materiału, jakim jest drewno, dzięki czemu, do częściowo już historycznych a częściowo jeszcze żywotnych stylów i ruchów, z powodzeniem, wprowadza nowe rozwiązania w preferowanym przez siebie materiale.

 

 

[16] Maryla Popowicz-Bereś, praca magisterska, 2014, s. 53 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 53).

[17] Jan Stanisław Wojciechowski, 2005, s. 5/9 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 2).

[18] Urszula Usakowska-Wolff, 2005, ostatni akapit (patrz: Literatura przedmiotu; katalog w języku polskim i angielskim dostępny w Internecie na stronie artysty.

[19] Katalog wystawy „Tabularium“, 2009, s. 7, 11/13 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst Grażyny Tomaszewskiej-Sobko dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 7; tamże, tekst Katarzyny Rogackiej-Michels, s. 13).
[20] Wywiad Helgi König z Janem de Weryhą z 2015 roku (patrz przypis 7 powyżej).