Menu toggle
Navigation

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 1: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 2: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 3: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 4: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 5: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 6: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1997
    Zdj. nr 7: Bez tytułu, 1997
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 8: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 9: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 10: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1998
    Zdj. nr 11: Bez tytułu, 1998
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 12: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 13: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 14: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 15: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 16: Bez tytułu, 1999
  • Bez tytułu, 1999
    Zdj. nr 17: Bez tytułu, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18a: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18c: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Pomnik Neuengamme, 1999
    Zdj. nr 18c: Pomnik Neuengamme, 1999
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 19: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 20: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 21: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 22: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 23: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 24: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 25: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 26: Bez tytułu, 2000
  • Bez tytułu, 2000
    Zdj. nr 27: Bez tytułu, 2000
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 28: Drewniana tablica, 2001
  • Bez tytułu, 2001
    Zdj. nr 29: Bez tytułu, 2001
  • Bez tytułu, 2001
    Zdj. nr 30: Bez tytułu, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 31: Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2001
    Zdj. nr 32: Drewniana tablica, 2001
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 33: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 34: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 35: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 36: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana tablica, 2002
    Zdj. nr 37: Drewniana tablica, 2002
  • Drewniana kolumna, 2003
    Zdj. nr 38: Drewniana kolumna, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 39: Drewniana tablica, 2003
  • Drewniany sześcian, 2003
    Zdj. nr 40: Drewniany sześcian, 2003
  • Bez tytułu, 2003
    Zdj. nr 41: Bez tytułu, 2003
  • Hölzerne Tafel, 2003
    Abb. 42: Hölzerne Tafel, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 43: Drewniana tablica, 2003
  • Drewniana tablica, 2003
    Zdj. nr 44: Drewniana tablica, 2003
  • Bez tytułu, 2004
    Zdj. nr 45: Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2004
    Zdj. nr 46: Bez tytułu, 2004
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 47: Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 48: Bez tytułu, 2005
  • Bez tytułu, 2005
    Zdj. nr 49: Bez tytułu, 2005
  • Sztuka w przestrzeni publicznej, 2005
    Zdj. nr 50: Sztuka w przestrzeni publicznej, 2005
  • Bez tytułu, 2006
    Zdj. nr 51: Bez tytułu, 2006
  • Drewniana tablica, 2006
    Zdj. nr 52: Drewniana tablica, 2006
  • Orońsko, 2006
    Zdj. nr 53: Orońsko, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 54: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 55: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 56: Obiekt z drewna, 2006
  • Obiekt z drewna, 2006
    Zdj. nr 57: Obiekt z drewna, 2006
  • Drewniana tablica, 2007
    Zdj. nr 58: Drewniana tablica, 2007
  • Bez tytułu, 2007
    Zdj. nr 59: Bez tytułu, 2007
  • Obiekt z drewna, 2008
    Zdj. nr 60: Obiekt z drewna, 2008
  • Obiekt z drewna, 2008
    Zdj. nr 61: Obiekt z drewna, 2008
  • Drewniana tablica, 2009
    Zdj. nr 62: Drewniana tablica, 2009
  • Drewniana tablica, 2009
    Zdj. nr 63: Drewniana tablica, 2009
  • Hölzerne Tafel, 2010.
    Abb. 64: Hölzerne Tafel, 2010
  • Bez tytułu, 2010
    Zdj. nr 65: Bez tytułu, 2010
  • Drewniana tablica, 2010
    Zdj. nr 66: Drewniana tablica, 2010
  • Chilehaus five lines, 2011
    Zdj. nr 67: Chilehaus five lines, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 68: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 69: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2011
    Zdj. nr 70: Drewniana tablica, 2011
  • Drewniana tablica, 2012
    Zdj. nr 71: Drewniana tablica, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72a: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72b: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Pomnik w Bergedorfie, 2012
    Zdj. nr 72c: Pomnik w Bergedorfie, 2012
  • Drewniana tablica, 2012
    Zdj. nr 73: Drewniana tablica, 2012
  • Wooden Panel, 2013
    Zdj. nr 74: Wooden Panel, 2013
  • Hölzerne Tafel, 2013
    Abb. 75: Hölzerne Tafel, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 76: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 77: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 78: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 79: Drewniana tablica, 2013
  • Drewniana tablica, 2013
    Zdj. nr 80: Drewniana tablica, 2013
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 81: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 82: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 83: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 84: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 85: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2014
    Zdj. nr 86: Obiekt z drewna, 2014
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 87: Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 88: Obiekt z drewna, 2015
  • Obiekt z drewna, 2015
    Zdj. nr 89: Obiekt z drewna, 2015
  • Drewniana tablica, 2016
    Zdj. nr 90: Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2016
    Zdj. nr 91: Drewniana tablica, 2016
  • Drewniana tablica, 2017
    Zdj. nr 92: Drewniana tablica, 2017
  • Obiekt z drewna, 2017
    Zdj. nr 93: Obiekt z drewna, 2017
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 94: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 95: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 96: Sammlung de Weryha, Hamburg
  • Sammlung de Weryha, Hamburg
    Zdj. nr 97: Sammlung de Weryha, Hamburg

Jan de Weryha-Wysoczański

Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001.
Jan de Weryha na tle swojej pracy „Drewniana tablica“ (Hölzerne Tafel), 2001, różne drewno, gwoździe, 412 x 216 x 18 cm. Fotografia wykonana w 2014 roku w siedzibie Sammlung de Weryha w Hamburgu.

W pracach Weryhy dopatrywano się nawet związków z nurtami artystycznymi lat 70 XX., takimi jak akcjonizm czy happening.[16] Polski rzeźbiarz Jerzy Bereś od 1968 roku występował także jako autor akcji, wprowadzając do wydarzeń o charakterze rytualnym, happeningów i perfomance‘ów, inspirowane etnografią drewniane asamblaże czy wręcz dadaistyczne wehikuły lub wykorzystując w swoich skierowanych przeciwko niszczeniu Natury akcjach materiały znalezione w naturze, które dziesiątki lat później można było zobaczyć na wystawach jako oddzielne obiekty. Po spektaklach i happeningach Tadeusza Kantora, od 1961 roku posługującego się w swoich scenografiach „biednymi“ i „niskimi“ rekwizytami służącymi jako nośniki czystej realności, pozostały asamblaże, jak na przykład seria jego „Ambalaży“, zaś z happeningów Edwarda Krasińskiego przeładowane znaczeniami i „wyzwalające energię“ obiekty o tendencjach konstruktywistycznych. Również te obiekty trafiły później na wystawy, do galerii i muzeów, podobnie jak było to w przypadku licznych obiektów Josepha Beuysa, które po jego akcjach artystycznych zostały przechowane i dzięki temu przybrały charakter autonomicznego dzieła sztuki. Jan de Weryha wprawdzie nie tworzył ani akcji artystycznych, ani happeningów, ani performance‘ów, ale niektóre jego prace, przede wszystkim te, które w mozolnej, mrówczej pracy umieszczał na podłożu, zwłaszcza biorąc pod uwagę chropowatość materiału i zastosowanie materiałów znalezionych w naturze, wydają się być wynikiem złożonych procesów twórczych.

Wojciechowski, chyba jako pierwszy, wskazał, że Weryha w niektórych ściennych obiektach układa użyte drewno jak książki, tworząc w ten sposób „potężne, tajemnicze ‚biblioteki‘“ (zdj. nr 32, 35, 45, 46).[17] W tym samym [2005] roku Galeria Sztuki Patio w Łodzi zaprezentowała wystawę pokazującą prace ułożone na podłodze i wolnostojące obiekty, nadając jej trafny tytuł „Drewno-archiwum“. Z kolei wystawa w Gdańskiej Galerii Miejskiej w 2009 roku nosiła tytuł „Tabularium“, nawiązujący do używanego w Starożytnym Rzymie pojęcia oznaczającego pomieszczenia i budynki, które służyły do przechowywania dokumentów i archiwaliów. W katalogu do łódzkiej wystawy Urszula Usakowska-Wolff stwierdza, że niektóre „Drewniane tablice“ wyglądają z bliska jak XVIII-wieczne biblioteki drewna, jak ksyloteki, zaś prace składające się z tysięcy kawałków może nawet kilkusetletniego drewna stanowią „jedyne w swoim rodzaju archiwum bezczasowej czasowości“.[18] Przy okazji wystawy w Gdańsku Grażyna Tomaszewska-Sobko napisała o pracach Weryhy, że są one próbą „zarchiwizowania materiału wywodzącego się ze świata natury“, z kolei według Katarzyny Rogackiej-Michels w ich przypadku „nasuwa się skojarzenie obcowania z morfologią lub archiwum drewna.“[19]

Te konotacje dotyczące twórczości Jana de Weryhy znajdują także odpowiednik w sztuce XX w. W latach 70., działający po okresie postminimalizmu a także arte povera artyści, zaczęli zabezpieczać ślady i zbierać relikty życia prywatnego i społecznego. Nikolaus Lang gromadził znalezione przedmioty po zmarłych, Christian Boltanski pozostałości swojego dzieciństwa a Raffael Rheinsberg rzeczy stanowiące spuściznę po różnych procesach przemysłowych. W ten sposób powstały „archiwa“ i „inwentarze“ w formie prac ułożonych na podłożu, w szafach i regałach, a w przypadku Boltanskiego nawet fikcyjne archiwa składające się z opisanych ale pustych metalowych pudełek. Wszystko to miało służyć przedstawieniu ludzkich losów i zachowaniu pamięci o tych ludziach. Weryha, wprost przeciwnie, ani systematycznie nie gromadził stosowanego przez siebie materiału, ani nie prezentował go w sposób dydaktyczny czy seryjny. Jego artystyczne przemyślenia koncentrują się na procesach zgłębiania materiału oraz „zrozumienia jego struktury oraz prób pojęcia jego istoty“. Za pomocą jak najmniejszej ingerencji w materiał, artysta próbuje zmienić go tak, by nie utracił własnej tożsamości, i jak sam mówi, właśnie takim działaniem pragnie celebrować „archaiczność drewna“.[20] W ciągu kilkudziesięciu lat pracy powstało coś na miarę „archiwum“, a raczej muzealnej kolekcji jego dzieł, miejsce, którego logicznym efektem jest to, iż można w nim poznać bogactwo postaci drewna oraz poszczególne etapy pracy artysty.

Jak widać, patrząc z perspektywy minionych dwudziestu lat jego twórczości, nie tylko pojęcie „archiwum“, lecz także przytoczone związki jego prac z wcześniejszymi nurtami sztuki współczesnej są dla ich interpretacji jedynie przemijającą hipotezą. Weryha wykorzystuje cały arsenał sztuki współczesnej, jej rozgałęzione trendy - polskie, niemieckie i międzynarodowe, wybierając z nich te, które dają mu możliwość obiektywnego przedstawienia wykorzystywanego przez siebie materiału, jakim jest drewno, dzięki czemu, do częściowo już historycznych a częściowo jeszcze żywotnych stylów i ruchów, z powodzeniem, wprowadza nowe rozwiązania w preferowanym przez siebie materiale.

 

 

[16] Maryla Popowicz-Bereś, praca magisterska, 2014, s. 53 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 53).

[17] Jan Stanisław Wojciechowski, 2005, s. 5/9 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 2).

[18] Urszula Usakowska-Wolff, 2005, ostatni akapit (patrz: Literatura przedmiotu; katalog w języku polskim i angielskim dostępny w Internecie na stronie artysty.

[19] Katalog wystawy „Tabularium“, 2009, s. 7, 11/13 (patrz: Literatura przedmiotu; tekst Grażyny Tomaszewskiej-Sobko dostępny w Internecie na stronie artysty, s. 7; tamże, tekst Katarzyny Rogackiej-Michels, s. 13).
[20] Wywiad Helgi König z Janem de Weryhą z 2015 roku (patrz przypis 7 powyżej).